Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir



Download 2,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/156
Sana15.07.2021
Hajmi2,84 Mb.
#119883
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   156
Bog'liq
makroiqtisodiyot (2)

ΔS
A
 AD↑Y↑C↑AD↑Y↑C↑AD↑Y↑    va hokazo. 
 
Ushbu  oddiy  vaziyatdan  ko’rinib  turibdiki,  yalpi  daromadlar  (Y),  avtonom 
iste’molning dastlabki o’zgarishi ΔS
A
↑ ga nisbatan bir necha marta ko’p o’zgaradi. 
Bu shuni bildiradiki, S, I, G yoki Xn miqdorlardagi oddiy o’zgarishlar ham ishlab 
chiqarish hajmi  va  bandlik darajalarida  katta  o’zgarishlarga olib kelishi  mumkin. 
Shunday qilib, multiplikator iqtisodiy beqarorlik omili hisoblanadi. Shuning uchun 
ham  davlatning  byudjet-soliq  siyosatidagi  asosiy  vazifalardan  biri  bo’lib, 
o’rnatilgan barqarorlashtirgichlar tizimini yaratish hisoblanadi. Bu tizim iste’molga 
chegaralangan  moyillikni  kamaytirish  orqali  multiplikatsiya  samarasini 
pasaytiradi. 
Multiplikator  samarasi  mohiyatini  quyidagi  misolda  ko’rib  chiqamiz. 
Aytaylik,  dastlab  iqtisodiyotga  investitsiyalar  miqdori  5  mlrd.  so’mga  ko’paysin. 
Bu,  o’z  navbatida  ish  haqi,  renta,  foyda  ko’rinishda  uy  xo’jaliklari  daromadiga 


 
75 
 
aylanadi. Agar iste’molga chegaralangan moyillikni 0,75 ga yoki 75 %ga teng deb 
olsak. Uy xo’jaliklari bu daromadning 75 foizini, ya’ni 3,75 mlrd. so’mni iste’mol 
xarajatlariga sarflaydi, qolgan 1,25 mlrd. so’mni jamg’aradi. Sarflangan 3,75 mlrd. 
so’m  boshqalar  uchun  daromad  hisoblanadi.  O’z  navbatida  ular  ham  3,75  mlrd. 
so’mning  75  foizini  iste’mol  uchun  sarflaydilar  va  25  foizini  jamg’aradilar.  Bu 
jarayon oxirgi so’m jamg’arilmaguncha davom etadi. 
Bunda: µ = ΔY / ΔA   = 20 / 5 = 4     va   µ = 1/ (1-0,75) = 4    
 va   bundan :                 ΔY                1   
                          µ     = --------- = -----------  
                                        ΔA          1- MPC       
Demak iste’molga chegaralangan moyillik qancha katta bo’lsa,  multiplikator 
samarasi ham shuncha yuqori bo’ladi. 
Multiplikatorning  matematik  mohiyati  cheksiz  kamayib  boruvchi  geometrik 
progressiyani  anglatadi,  ya’ni  µ  =1+b+b
2
+b
3
+b
4
+…+b
n
,  bu  erda  b=MPC. 
Tenglikning ikki tomonini b ga ko’paytiramiz: µb=b+b2+b3+b4+…+bn+1  
 Endi birinchi tenglamadan ikkinchisini ayiramiz:  
µ - µb=1-bn+1 ,  µ (1-b) =1-bn+1 
 Hisob kitob natijalarini quyidagicha tasvirlaymiz: 
                  µ = (b n+1) / (1-b) 
b kasr son va bn+1 nolga juda yaqin bo’lgani uchun               
                 µ = 1/ (1-b )       tenglik to’g’ri bo’ladi. 
Avtonom  xarajatlar  multiplikatori  miqdorining  katta  yoki  kichikligi  byudjet 
soliq  siyosati  samaradorligiga  ta’sir  ko’rsatadi.  Davlat  o’z  xarajatlarini 
oshirayotganda,  yoki  investitsiya  xarajatlarini  oshirish  choralarini  ko’rayotganda,  
bu xarajatlar jami talabni qancha miqdorga oshirib yuborishi mumkinligini hisobga 
olishi zarur. 
Agarda ishlab chiqarishning haqiqiy hajmi (U
0
) potentsial (U*) hajmidan kam 
bo’lsa,  jami  talab  samarasiz  hisoblanadi.  Ya’ni,  AD=AS  tenglikka  erishilgan 
bo’lsada,  yalpi  xarajatlar  miqdori  resurslarining  to’liq  bandligi  darajasini 


 
76 
 
ta’minlamaydi.  Yalpi  talabning  etishmasligi  iqtisodiyotga  depressiv  ta’sir 
ko’rsatadi. 
 
E                                                              Y=E 
                                                  B           E

=E
1
 
+ ΔE                    
                                                                        E
1
=C+I+G+Xn 
E
2
 =E
1
 
 ΔE                    
                                                                            Retsession  uzilish 
             ΔE                A 
                              
                           
 
                           Y
o
               Y*                    Y 

Download 2,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish