1-лаборатория машғулоти

Ishning  borishi:  Kletchatka  (sellyuloza)ni  bijg’itadigan        bakteriyalarni 

to’plab olish uchun tubandagi tajriba o’tkaziladi: 

500  ml  vodoprovod  suvida  0,5  g  (MN

4

)

3

RO

4

,  0,5  g  K

2

NRO

4 

0,25  g  MgSO

4

, 

0,001 g NaS1 va oziqa muhitini neytrallash uchun bir ozgina SaSO

3

 hamda 2 tomchi 

1  %  li  G’eSO

4

  tuzi  eritmasi  qo’shib  eritiladi.  Eritmani  kletchatkani  bijg’ituvchi 

bakteriyalar  bilan  zararlantirish  uchun  unga  1  g  chamasi  tekshiriladigan  tuproq 

qo’shib  aralashtiriladi.  So’ngra  250  ml  hajmli  kolba  ichiga  filьtr  qog’oz

 

qo’yilib,  u 

yuqoridagicha  tayyorlangan  suyuq  aralashma  bilan  to’ldiriladi.  Kolbaning  og’zi,

 

rasmda  ko’rsatilgandek  qilib,  egri  shisha  nay  o’rnatilgan  kauchuk  tiqin  bilan 

bekitiladi. Nayning ikkinchi uchi suv to’ldirilgan idishga botiriladi (43-rasm).  

          SHundan  keyin  kolba  va  suvli  idish  35°li  .issiq  termostatga  qo’yiladi. 

Bijg’ish jarayoni  natijasida eritma  loyqalanadi,  filьtr qog’oz esa shilimshiqlanadi  va 

sarg’ayadi.  Gazlarning  harakatlanishi    natijasida  tolalarga  ajralgan  va  titilgan  filьtr 

qog’oz  parchalari  kolba  og’zigacha  ko’tarilib,  to’planadi.  Bijg’ish  natijasida  hosil 

bo’lgan  gazlar egri nay orqali tashqariga chiqadi. Moy va sirka kislotalar esa eritma 

tarkibida  qoladi.  Kletchatkani  bijg’ituvchi  bakteriyalarni  ko’rish  uchun  yuqoriga 

ko’tarilgan  qog’oz  parchalarini  yoki  kolba  ichidagi  suyuqlik  ostiga  cho’kkan  filьtr 

qog’ozni olib, buyum oynasi ustida mazok tayyorlanadi. U quritilgandan so’ng fuksin 

bo’yog’i  bilan  bo’yalib,  mikroskopning  immersion  ob’ektivi  orqali  qaraladi.  Bu 

mazokda  tayoqchasimon  basillus  sellyuloza  xidrogenikus  va  basillus  sellyuloza 

---

 

32 

metanikus  ko’rinadi.  Bakteriya  hujayrasining  bir  uchida  spora  hosil  bo’lganligi 

sababli u baraban tayoqchasiga o’xshaydi (44-rasm). 

 

 

43 – rasm. Sellyuloza bijg’ish jarayonini kuzatishda qo’laniladigan asbob. 

 

 

 

44 – rasm. Sellyulozani bijg’ituvchi bakteriyalar: 

1 – basillus sellyuloza xidrogenikus (Bacillus cellulosae hydrogenicus); 

2 - basillus sellyuloza metanikus (Bacillus cellulosae methanicus).