Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

ташкилотлар деб аталувчиларни бошқалардан тубдан фарқ қилдиради.
Партисипативли ташкилотнинг асосида ѐтувчи барча даражадаги 
ходимларни бошқарувда иштирок этиш қуйидагиларни кўзда тутади: 
- қарорларни қабул қилишда иштирок этиш; 
- мақсадларни белгилашда иштирок этиш; 
- муаммоларни ҳал қилишда иштирок этиш; 
Бошқарувда иштирок этишнинг қуйидаги даражалари ажратилади: 
- таклифларни илгари суриш; 
- қарорларнинг муқобил лойиҳаларини ишлаб чиқишда иштирок этиш; 
- якуний қарорларни танлаш. 
Ҳақиқий амалиѐтда партисипатив бошқарувни амалга оширишнинг бу 
барча даражалари(йўланишлари)дан одатда маълум комбинацияларда 
фойдаланилади, чунки улар бир бирлари билан яқиндан боғлангандирлар ва 
бир бирларини тўлдирадилар, бир бирлари билан комбинацияларда ўзларини 
самарали номоѐн қилишлари мумкин. 
Биринчи даража– таклифларни илгари суриш – анъанавий ташкилотга 
таркибий ва бошқа ўзгартиришларни киритишни талаб қилмайди ва у раҳбар 

---

187 
томонидан амалга оширилиши мумкин. Бундай ѐндашув марказлаштирилган 
раҳбарликка эга корхоналарда кенг қўлланиши мумкин. 
Иккинчи даража- муқобилларни ишлаб чиқиш – ташкилотда бу 
вазифани самарали ечиши мумкин бўлган махсус тузилмаларни пайдо 
бўлишини талаб қилади. Амалиѐтда бу вақтинчалик ѐки доимий қўмиталар 
ѐки комиссияларни ташкил этилишида ўз аксини топади, уларга ушбу ишни 
бажариш топширилади. 
Учинчи даража - муқобилларни танлаш - бошқарувда иштирок этиш 
илмий-техник, техник-иқтисодий ва бошқарувчи характеридаги махсус 
кенгашлари иши шаклида амалга оширилишини кўзда тутади. Уларнинг 
қарорлари кўпинча қошида улар ташкил қилинган раҳбарлар учун мажбурий 
бўладилар. Бу кенгашлар таркибига, қоидага кўра, ташкилот иерархиясининг 
пастроқ даражасидаги, раҳбар даражасидан кейинроқ келувчи шахслар 
кирадилар. 
Бу ташкилот тузилмасига демократик характер беради: бошқалар 
устидан ҳукмронликка эга ҳар бир шахс уларнинг биргаликдаги назоратига 
ҳисобот беради, бу ташкилотнинг ҳар бир аъзосига юқори мансабли шахс 
томонидан зулм қилишнинг олдини олади. Бундан ташқари, бошқарувда 
иштирок этиш қабул қилинаѐтган қарорларнинг сифатини оширади. 
Иштирок этиш ишга ижодий ѐндашувни ривожлантиради, янги ғояларни 
туғдиради ва умуман ишни бойитади. Ходимларда мулкчилик ҳиси пайдо 
бўлади, фаолият юритишга ундовлар ошади, улар ўзлари томонидан қабул 
қилинган қарорларни яхшироқ бажарадилар. Гуруҳли, биргаликда ишлаш 
муҳити яратилади, меҳнат аҳлоқи ва умумдорлик анча яхшиланади.