Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

Маҳсулотли ташкилий тузилмада қандайдир маҳсулотни ишлаб 
чикариш ва сотишга раҳбарлик қилиш бўйича ваколатлар битта раҳбарга 
топширилади, у маҳсулотнинг ушбу тури учун жавобгар бўлади. Иккиламчи 

---

151 
вазифавий хизматлар(ишлаб чиқариш, техник ва сотиш) раҳбарлари 
бошқарувчи олдида ҳисобот беришлари керак. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5.9.расм. Минтақавий ташкилий тузилма. 
Маҳсулотли тузилмага мувофиқ ҳаракат қилувчи йирик фирма аниқ 
мақсулотга унга маҳсулотнинг бир икки турини ишлаб чиқарувчи фирма 
қарагандек эътиборни қаратади. Натижада бу фирма янги маҳсулотни ишлаб 
чиқаришда бошқа ташкилий тузилмаларга асосланган фирмаларга қараганда 
каттароқ муваффақиятларга эришади. (4.10 расм). 
5.10 расм. Маҳсулотли ташкилий тузилма 
Фирманинг штаб квартираси 
1-Минтақадаги 
бўлим 
2-Минтақадаги 
бўлим 
3-Минтақадаги 
бўлим 
Е 
туманидаги 
бўлим 
Г 
туманидаги 
бўлим 
Д 
туманидаги 
бўлим 
Б 
туманидаги 
бўлим 
В 
туманидаги 
бўлим 
А 
туманидаги 
бўлим 
Умумий раҳбар 
ИТТКИ 
Ходимлар 
Режа 
Молия 
А. маҳсулотнинг 
раҳбари 
Б. маҳсулотнинг 
раҳбари 
В. маҳсулотнинг 
раҳбари 
Таъминот 
Ишлаб чиқариш 
Сотиш 

---

152 
Истеъмолчига қаратилган ташкилий тузилмада ишлаб чиқариш ва 
хизмат кўрсатиш даражасида вазифаларни мижозлар гуруҳлари бўйича 
ажралиб чиқиши содир бўлади, барча бўлинмалар, истеъмолчиларнинг фақат 
битта гуруҳига хизмат кўрсатувчи ташкилот каби, истеъмолчиларнинг 
маълум гуруҳлари атрофида, уларнинг талабларини қаноатлантириш учун 
гуруҳланадилар. Бу эътиборни мижозлар ѐки бозорларнинг маълум 
гуруҳлари талабларига жамлашга имкон беради. Бунда мижозда ташкилот 
фақат унинг учун ишлаѐтгандек туйилади. (4.11 расм). 
5.11 расм. Истеъмолчига қаратилган бошқарув тизими 
Истеъмолчига қаратилган ташкилий тузилманинг афзалликлари: 
мижозлар ва бозорларга хизмат кўрсатишнинг оперативлиги ва сифатини 
ошиши; 
раҳбарликка аниқ соҳадаги омилкорроқ мутахассисларни жалб қилиниши; 
жипслашган бошқарув ва ишлаб чиқариш жамоасини ташкил қилиниши; 
норстандарт вазиятларни ҳал қилишдаги оперативлик; 
шахсий жавобгарликни ошириш. 
Бу тузилманинг камчиликлари: 
хизмат кўрсатиш ҳажмини пасайишининг катта хавфи; 
барча бўлимлар фаолиятини мувофиклаштиришдаги қийинчилик. 
Телефон компанияси ва хизмат кўрсатувчи 
бўлинмалар директорлиги 
Янги қурилишлар аҳолисига хизмат 
кўрсатувчи гуруҳ раҳбари 
Саноат корхоналарига хизмат 
кўрсатувчи гуруҳ раҳбари 

---

153 
Ушбу тузилма нашриѐт, банк фирмалари томонидан фойдаланилади. 
Истеъмолчига қаратилган ташкилий тузилмалар улгуржа ва чакана (савдо) 
фирмалари учун хосдир.