Сифат менежменти маърузалар матни

5. Стандартларни ўзаро мувофиқлаштириш тамойили. 
Умумтехник ва тармоқлараро стандартлар турлари кўплигида уларни 
ўзаро мувофиқлаштириш зарур. Стандартларнинг барча турларига 
тааллуқлик 
бўлган 
кўрилаѐтган 
тамойил 
мухимлиги 
ва 
самаралилигининг энг ишончли мисоли мажмуий Стандартлаштириш 
усулидир. Стандартлаштириш сохасидаги атама ва таърифларнинг 
ўзаро мувофиқлаштириш ҳам катта аҳамиятга эга. 
6. Стандартлар ишлаб чиқаришнинг илмий-тадқиқий 
тамойили. Стандартлар лойиҳаларини тайѐрлаш ва уларни 
муваффақиятли татбиқ қилиш учун нафақат амалий тажрибаларни 
кенг умумлаштириш, балки махсус назарий, экспериментал ва 
тажрибавий-конструкторлик ишларни ўтказиш зарур. Бу тамойил 
стандартларнинг барча турларига тааллуқли. 
7. Афзаллик тамойили. Одатда деталлар ва намунавий 
бирикмаларнинг ўлчам ва турлари, ўтказмалар, жоизликлар қаторлари 
ва бошқа параметрлар бир вақтни ўзида ишлаб чиқаришнинг кўп 
тармоқлари учун стандартлаштарилади, шунинг учун бундай 
стандартлар параметрларнинг катта кўламини қамраб олади. Ўзаро 
алмашинувчанлик даражасини ошириш, саноатнинг турли соҳаларида 
қўлланадиган буюмлар, тайѐрламалар ўлчам ва турларини, ўлчамли 
кесувчи асбоблар, мослама ва калибрлар номенклатурасини 
камайтириш 
ҳамда 
самарали 
ихтисослашиш 
ва 
заводлар 
кооперациялашиши 
учун 
шароитлар 
яратиш, 
маҳсулотни 
арзонлаштириш мақсадида бир хиллаштириш (унификация)да 
афзаллик 
тамойили 
кўлланади. 
Бу 
тамойилга 
биноан 
стандартлаштирилаѐтган параметрлар қийматларининг бир неча 

---

120 
(масалан, учта) қаторлари жорий қилинади, бунда биринчи қатор 
иккинчисига нисбатан, иккинчиси учинчисига нисбатан афзалроқ 
кўрилади. Бундай тамойил бўйича метрик резбанинг диаметрлари ва 
қадамлари қаторлари, меъѐрий бурчаклар қаторлари, силлиқ 
цилиндрик бирикмалар жоизлик ва ўтказмалари стандартлари ва 
бошқалар тузилган. Ундан ташқари қўллашга рухсат бериладиган 
буюмлар параметрлари, турлари ва ўлчамларини зарурий минимумга 
келтирадиган тармоқга чекловчи стандартларни яратиш тавсия 
этилади.