Сифат менежменти маърузалар матни

Корреляция 
диаграммаси 
(сочилиш 
диаграммаси). 
Корреляция диаграммаси – бу бир-бирига боғлиқ бўлган ўзгарувчи 
қийматлар ўртасидаги муносабатни график кўринишида акс эттиради. 
―Корреляция‖ (correlation) сўзи ўзаро нисбат, мослик, мувофиқлик 
маъносини англатади. Натижавий аломатлар ва аломат-омиллар 
ўртача миқдорлари ўртасидаги боғлиқликнинг намоѐн бўладиган кўп 
сонли кузатишларнинг тобеъ кўринишидаги алоқаси корреляция деб 
номаланади. 

---

112 
Корреляция диаграммаси мустақил ўзгарувчи қийматлар 
ўзгариши шароитида шартли тобеъ ўзгарувчи миқдор ўзгаришини 
англатувчи принцип эканлиги тан олинган. Буни газланган салқин 
ичимликлар сотуви мисолида кўриш мумкин. Бозордаги маҳсулотлар 
сотувига таъсир қилувчи омиллар қаторида об-ҳаво омили мухим ўрин 
тутади. Масалан, қуйидаги расмда об-ҳаво ўзгариши шароитида 
газланган салқин ичимликларга бўлган бозор талабининг ўзгариши 
кўрсатилган. Унда кучли ижобий корреляция даражаси кўрсатилган.
24-расм. Ҳаво ҳароратини салқин ичимликлар сотувига 
таъсирининг корреляцион диаграммаси 
Ушбу мисолни корреляция тенгламаларини ечишнинг энг оддий 
усули ҳисобланмиш Фехнер коэффициенти ѐрдамида ўрганилади. 
Ушбу коэффициенти белгилар корреляцияси коэффициенти деб ҳам 
аталади. Бу алоқалар зичлигининг оддий кўрсаткичи ҳисобланади. У 
ҳар бир аломатнинг (X ѐки Y) индивидуал қийматларини ўзиниг ўртача 
миқдори билан фарқининг таққосланишига асосланган. Бунда асосий 
эътибор улар ўртасидаги фарқлар [(X
i
-X) ѐки (Y
i
-Y)]га эмас, балки 
уларнинг ишоралари (―+‖ ѐки ―-‖)га қаратилади. Унад ҳар бир қатор 
бўйича ўртача миқдордан фарқнинг ишорасини аниқланиб, 
ишораларнинг жуфтлари қараб чиқилади ҳамда уларнинг бир-бирига 
тўғри келиши ѐки келмаслиги ҳисобланади. Ишораларнинг бир-бирига 
тўғри келиши ТК билан тўғри келмасилиги ТКМ билан белгиланади. У 
ҳолда, Фехнер коэффициентини ишоралар жуфтининг тўғри келиш ѐки 
тўғри келмаслик ўртасидаги фарқларини уларнинг йиғиндисига бўлиш 
орқали топилади.