Сифат менежменти маърузалар матни

11-расм. Сифатнинг мақбул даражасини биринчи 
кўриниши 
Юқоридаги расмда таннарх ва нарх ўртасидаги боғлиқликни 
маҳсулот фойдасига таъсири ѐрдамида мақбул сифат даражасига 
Пайдо бўлиши мумкин бўлган дефектларни олдини олиш 
харажатлари 
Сифат назорати харажатлари, яъни кўзланган сифат 
даражасига эришиш харакатлари учун харажатлар 
Ички дефект харажатлари, кўзланган сифатга 
эришилмаганда, унга эришиш учун амалга ошириладиган 
харажатлар 
Ташқи дефект харажатлари, яъни корхонадан маҳсулот чиқиб 
кетгандан сўнг сифатни кўзланган даражасига эришилмаганда 
юзага келадиган дефектлар 
Х
ара
ж
атл
ар
 

---

42 
эришиш йўналиши кўрсатиб ўтилган. Унда Q
1
ва Q
2
маҳсулот сифатига 
сарфланадиган харажатларни ўзгариши эвазига фойда миқдорини ҳам 
ўзгаришини англатади. Q
0
эса маҳсулот сифатини маълум бир 
даражасида фойдани максимал бўлишини кўрсатиб беради. Яъни 
сифатнинг мақбул даражаси бўлиб ҳисобланади. Мазкур мисолда 
маҳсулот таннархи ва нархини ўсиши сифатни ўсишига пропорционал 
тарзда боғланган. Лекин истеъмолчилар юқори нархли маҳсулотларни 
сотиб олганда кўра, ўз эҳтиѐжларини қондирадиган маҳсулотни 
арзонроқ сотиб олишни истайдилар. Шунинг учун, маҳсулот сифати, 
таннархи ва нархини максимал ошириб борган билан бозор талабини 
қонбира олмаслик ҳам мумкин. Корхонанинг маркетинг стратегиясида 
ушбу масалалар батафсил кўриб чиқилиши зарур.
Қуйидаги расмда ҳам сифат ва харажат ўртасидаги боғлиқлик 
иккинчи ѐндошув билан кўрилган.
Сифат даражаси ошиб борганда маҳсулотни ишлаб чикариш учун 
қилинаѐтган харажатлар бошида секин ошади (1-эгри чизиқ), чунки 
ишлаб чикариш берилган талабларни осонлик билан бажаради. 
Кейинчалик, сифат даражаси ўсиши билан харажатлар кескин ошиб 
кетади. Охири шундай чегарага етиб борадиларки, харажатлар 
чексизликка интилади. Бу ҳолда на жиҳозлар, на ишчилар сифатни 
ошира оладилар. 
харажатлар 
3 
2 
1 
паст
мақбул 
юқори