Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc



Download 479,73 Kb.
Pdf ko'rish
bet42/72
Sana12.07.2021
Hajmi479,73 Kb.
#117057
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   72
Bog'liq
odam anatomiyasifiziologiyasi va gigiyenasi

Hiqildoq  nafas  yo’li  bo’lib,  o’zidan  havo  o’tkazishidan  tashqari  ovoz  paydo 

qiluvchi  organ.  Hiqildoq  bo’yinning  o’rta  qismida  4-6  bo’yin  umurtqalarining  old 

tomonida joylashgan, yuqorida til osti suyagiga osilib turadi, pastda esa biroz torayib, 

kekirdakka o’tadi. Hiqildoq juft va tok. tog’aylardan tuzilgan. 

Tok  tog’aylar-uzuksimon  tog’ay,  qalqonsimon  tog’ay,  hiqildoq  usti 

tog’aylaridan  iborat.  Juft  tog’aylar-chumichsimon  tog’ay,  shoxsimon  tog’ay  va 

ponasimon  tog’aylardan  iborat.  Uzuksimon  tog’ay  gialin  tog’ayidan  tuzilgan. 

Kalqonsimon  tog’ay  xiqildoq  tog’aylari  ichida  eng  kattasi  bo’lib,  gialin  tog’aydan 

tuzilgan.  Uning  ikkita  yaxlit  plastinkasi  bo’yin  old  tomonida  burchak  hosil  qilib 

qo’shiladi. Hiqildoq usti tog’ayi yutish jarayonida xiqildoqqa kirish teshigini yopib, 

ovqatni  xalqumdan  qizilo’ngachga  o’tishini  ta’minlaydi.  Bir  juft  cho’michsimon 

tog’ay piramidaga o’xshaydi. 

Uning  kengaygan,  pastki  asosiy  qismi  uchburchak  shaklli  bo’lib,  uzuksimon 

tog’ayning  ustki  yuzasi  bilan  birlashadi.  Cho’michsimon  tog’ayning  uchi  yuqoriga 

karab  turadi.  Chumichsimon  tog’ay  asosining  old  tomonida  ovoz  boylami 

birlashadigan  ovoz  o’sig’i  bo’lsa,  lateral  tomonida  muskullar  yopishadigan  o’siq 

ko’rinadi. 

Shoxsimon  tog’aylari  juft  tog’aydan  iborat,  ular  shoxga  o’xshab 

cho’michsimon  tog’aylar  ustida  joylashgan.  Ovoz  boylami  orqada  cho’michsimon 

tog’ayning  ovoz  o’sig’iga  birlashsa,  old  tomonda  qalqonsimon  tog’ay  burchagining 

ichki  yuzasiga  yopishadi.  Hiqildoqning  muskullari  ko’ndalang-targ’il  muskullardan 

tuzilgan, ular odam ixtiyori bilan qisqaradi. Ularking qisqarib tovush boylami holatini 

o’zgartirishi  natijasida  o’rtadagi  yoriq  kengayib  torayadi.  Shuning  uchun  xiqildoq 

muskullari  funktsiyalariga  qarab  uch  guruhga:  qisuvchi,  bushashtiruvchi  va  ovoz 

boylamini holatini o’zgartiruvchilarga bo’linadi: 

1.  Uzuksimon  va  cho’michsimon  tog’aylar  o’rtasidagi  muskul  qisqarganda  ovoz 

boylamlari taranglatadi: ichkariga burilib, yoriq torayadi. 

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com



 

39

2.  Qalqonsimon  va  cho’michsimon  tog’aylar  o’rtasidagi  kvadrat  shaklli  muskul 



qalqonsimon  ikki  tomondan  barobar  qisqarganda  ovoz  boylamlari  bo’shashadi, 

xiqildoqning ovoz boylamidan yuqori qismi esa torayadi. 

3.  O’ng  va  chap  cho’michsimon  tog’aylar  o’rtasida  Ko’ndalang  joylashgan  toq 

muskul qisqarganda ovoz yorigining orqa qismi torayadi. 

4.  Chumichsimon  tog’ayning  qiyshiq  muskulp  qisqarib  xiqildoqqa  kirish  teshigini 

toraytiradi. 

5.  Uzuksimon-cho’michsimon  tog’aylar  o’rtasidagi  orqa  muskul  qisqarib  ovoz 

yorig’ini kengaytiradi. 

6.  qalqonsimon  tog’ay  bilan  hiqildoq  usti  o’rtasidagi  muskul  ovoz  boylamlarini 

taranglatib xiqildoqka kyrish teshigini kengaytiradi. 

7.  Uzuksimon tog’ay bilan qalqonsimon tog’ay o’rtasidagi muskul ovoz boylamlari 

taranglashadi. 

8.  Ovoz muskuli bir juft bo’lib, ovoz burmalari bag’rida yotadi. 

Qalqonsimon  tog’ay  ichki  yuzasidan  boshlanib,  cho’michsimon  tog’ayning 

ovoz o’sig’iga yoiishadi. Muskul qisqarganda oboz boylamlari bo’shashadi. 


Download 479,73 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish