O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv

3.3. Aminokislotalar va ularning ahamiyati
Aminokislotalar  –  molekulasida  aminogruppa  –  NH
2
 
va karboksil gruppalar COOH saqlaydigan organik birik-
malardir.
Hozirgi  davrda  80  хil  aminokislota  topilgan.  Ana 
shundan 26 хili o‘rganilgan. Ularga quyidagilar kiradi:
1)  sodda  monoaminokarbon  kislota.  Bunga  glikokol, 
alanin,  valin,  norvalin,  leysin,  norleysin,  izoleysin  man-
subdir;
2)  juft  asosli  karbon  aminokislota  –  asparagin  va 
glyu tamin kislotalar;
3)  oksid gruppasi saqlovchi aminokislotalar – serin va 
treonin;
4)  sistein, sistin, metionin nomli tarkibida oltingugurt 
bo‘lgan aminokislotalar;
5)  diaminokislotalar – arginin va lizin;
6)  fenilalanin, tirazin, triptofan, gistidin, prolin va ak-
siprolin nomli siklik aminokislotalar.

---

25
Ayrim  aminokislotalar  molning  tanasida  mavjud  ami-
nokislotalardan  sintez  yo‘li  bilan  hosil  bo‘lib,  tanani 
ta’minlay  oladi.  Bu  aminokislotalar  almashinadigan  ami-
nokislotalar  hisoblanib,  gliqin,  serin,  alanin,  norleysin, 
asparagin  va  glyutamin  kislotalar,  sistin,  sitrullin,  prolin, 
tirozin  va  boshqalardir.  Shunday  aminokislotalar  ham 
borki, ular boshqa хil aminokislotalardan sintezlanib hosil 
bo‘la  olmaydi.  Ular  organizmga  albatta  tashqi  muhitdan 
oziq  tarkibi  bilan  keltirilishi  kerak.  Bunday  aminokislo-
talar  almashinmaydigan  aminokislotalardir.  Ularga:  lizin, 
triptofon, metionin, valin, gistidin, fenilalanin, leysin, izo-
leysin,  treonin  va  arganin  kiradi.  Bu  aminokislotalarning 
har birining o‘ziga хos muhim ahamiyati bor.