O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti qo‘l yozma huquqida

Operasion kuchaytirgich. Analog tizimning asosiy elementi bu operasion 

kuchaytirgichdir (OK). OKch kuchaytirish koeffisienti juda katta bo‗lgan (5 dan 

100 minggacha) va manfiy teskari bog‗lanishli  o‗zgarmas tok kuchaytirgichidir. 

1 – rasmda OK ning sxemasi keltirilgan bo‗lib, bu yerda 

кирi

кир

z

z

,...,

1

 orqali 

belgilangan  kompleks  aktiv  –  sig‗imli  kirish  qarshiliklari  va 

тб

z

  –  teskari 

bog‗lanish zanjirining kompleks qarshiligi. 

OK  kirish  signali 

кирi

U

ni  quyidagi  ifoda  yordamida  chiqish  signali 

чикi

U

ga 

o‗zgartiradi: 

                       







n

кирi

кирi

mб

чик

z

U

z

U

1

.                                                            (1) 

---

59 

 

 

1 – rasm. Operasion kuchaytirgichning sxemasi 

 

 

Eng  oddiy  xolatda,  OK  ning  kirish  qismiga  bitta 

кир

U

  signali 

berilsa va 

mб

mб

R

Z



 hamda 

R

z

кир

1

1



bo‗lganida (8.1) tenglama quyidagi 

sodda ko‗rinishga ega bo‗ladi: 

                    

кир

кир

mб

чик

kU

R

U

R

U









1

.                              2                                     

 

Agar 

1

R

R

mб



bo‗lsa, u xolda k = 1ga teng bo‗ladi va OK kirish signali 

ishorarsinigina o‗zgartiradi, ya‘ni inversiyalaydi. 

 

  

OK  ning  kirish  qismiga  va  teskari  bog‗lanish  zanjiriga  aktiv 

qarshiliklar – rezistorlar bilan bir qatorda kondensatorlar ulasak, u holda EQ ni 

boshqarish  uchun  zarur  bo‗ladigan  turli  ko‗rinishdagi  signallarni  hosil  qilish 

mumkin bo‗ladi. Bunday sxemalar rostlagichlar deb nomlanadi. 8.1 – jadvalda 

OK  asosidagi  rostlagichlarning  sxemalari  va  ularning  tavsiflari  va  asosiy 

ko‗rsatkichlari keltirilgan.