O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti qo‘l yozma huquqida

2.6. PAYVANDLASh TO’G’RILAGIChLARI 

Payvandlash  to‘g‘rilagichlari  yarim  o‘tkazgichli  elementlar    ventillar 

yordamida  o‘zgaruvchan  tokni  o‘zgarmas  tokka  aylantiradigan  va  payvandlash 

yoyini  ta‘minlash  uchun  mo‘ljallangan  qurilmadir.  Ularning  ishlashi  yarim 

o‘tkazgich  elementlarning  tokii  faqat  bir  yo‘nalishda  o‘tkazishiga  asoslangan; 

teskari yo‘nalishda ular (yarim o‘tkazgichlar) amalda elektr tokini o‘tkazmaydi. 

Payvandlash  to‘g‘rilagichlarida  selenli  va  kremniyli  yarim  o‘tkazgichlar 

eng  ko‘p  ishlatilmoqda.  Selenli  yarim  o‘tkazgichlar  arzon  bo‘lganligi  va  katta 

o‘ta  nagruzkalanish  qobiliyatiga  ega  bo‘lganligidan  (ularning  f.  i.  k.  75%  ga 

yaqin) keng tarqalgan. 

Payvandlash to‘g‘rilagichlari aylanma rotorli o‘zgartirgichlarga qaraganda 

(6-jadval) ba‘zi afzalliklarga ega; energetik va og‘irlik ko‘rsatkichlari yaxshiroq, 

f.  i.  k.  yuqori  va  ularga  xizmat  qilish  qulay.  Bundan  tashqari,  salt  yurishda 

ularning isrofi kamroq va payvandlash sifati yaxshi (keng chegarylarda rostlash 

mumkinligi sababli), ishlaganda shovqin chiqarmaydi. Kamyob mis chulg‘amlar 

ularda alyuminiy chulg‘am bilan almashtirilgan.