Adabiyoti universiteti

 

Fe’l 

 

Ma’nosi 

 

Misol 

 

Og‘moq 

 ko‘tarilmoq 

tutun og‘di 

Chiqarmoq 

ko‘kka og‘durdi 

 

Turur 

dir bog‘lamasi  

Yinjudin turur 

qilmoq  

mani fusus turur 

bo‘lmoq  

urug‘idin turur 

 

Inmoq 

kelmoq  

Dunyog‘a ingan 

tegmoq  

Egniga indi, ko‘kdin o‘t indi 

 

Izmoq 

Yoymoq 

Qamug‘in dunyoga izdi 

jo‘natmoq, yubormoq 

Rum viloyating‘a izdi 

Tashlamoq 

Yusufni 

qarindoshlari 

belin 

bog‘lab quduqg‘a izdilar 

Kesmoq 

Uzmoq 

umid kesdi 

Kechmoq 

o‘tmoq 

o‘tuz yil kechdi 

Tikmoq 

Ekmoq 

yig‘och tikdi 

Saqlamoq 

to‘xtatmoq 

yo‘l saqlab 

 

Asarda fe’l so‘z turkumi doirasida eng ko‘p polisemantiklik hosil qilgan so‘z 

bu  og‘moq  leksemasidir.  Og‘moq  leksemasining  hozir  amalda  bo‘lgan  o‘zbek 

tilining izohli lug‘atidagi ma’nolari quyidagicha berilgan: 

Og‘moq 

 1.  Biror  tomonga  yotib,  qiya  holat  olmoq,  qiyshaymoq,  engashmoq, 

yonboshlamoq.  Kema  o‘ng  tomonga  og‘di.  Devor  og‘ib  qoldi.  Ortiq  so‘zlay 

---

70 

 

olmadi,  boshi  bir  tomonga 

OG

‘

IB 

tushdi-yu,  jim  bo‘ldi  —  joni  uzilgan  edi.  

X.  To‘xtaboev,  Yillar  va  yo‘llar.  Anisimov  hamisha  devorni  og‘gan  tomonga 

yiqitadi. E. Samandar, Daryosini yo‘qotgan qirg‘oq. 

2.  Biror  tomonga,  pastga  sirpanib,  osilib  tushmoq.  Qorinbog‘  bo‘shab,  otning 

egari chap tomonga og‘ib ketibdi. 

3.  To‘g‘ri,  tik  yo‘ldan  yoki  belgili  yo‘nalishdan  chetga  chiqmoq.  Samolyot 

kursdan og‘di. 

4.  Burilmoq,  chetga  chiqmoq;  biror  tomon  siljimoq.  Yaxshiboyev  gap  mavzusi 

chetga  og‘ib  ketganini  sezdi.  M.  M.  Do‘st,  Lolazor.  Bek  aka  boshini  kaftlari 

orasiga oldi: -Beburd bo‘lib qoldim chot yoshim og‘ib! 

Bo‘linmoq, chalg‘imoq (o‘y-xayol, diqqat- e’tibor haqida). Birdan diqqati otib, 

ularga quloq tutdi. «Sharq yulduzi». 

5.  ko‘chma  To‘g‘ri  yo‘ldan  adashmoq,  chetga  chiqmoq,  toymoq;  biror  siyosiy 

oqimdan,  maslakdan  toymoq,  qaytmoq.  Menimcha,  urtoqlar,  Ko‘chqorov