Ma’mur qahhorov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9-MAVZU 
 
QADRIYATLAR  FALSAFASI         
 
I  «Qadriyat»  tushunchasi.  Falsafaning  qadriyatlarining  mohiyati, 
tasnifi,  inson  hamda  jamiyat  hayotidagi  roli  taxlil  etiladigan  qismi   
«qadriyatlar  falsafasi»  yoki  «aksiologiya»    (yunon.  «aksiya»- 
«qimmatdor»)  deb  ataladi.  «Qadriyat»  tushunchasi  «qadr»  so‗zidan 
olingan. Olamda qadr-qimmati, nufuzi, ahamiyati bo‗lmagan narsa -
hodisalarining  o‗zi  yo‗q.  Binobarin,  keng  manoda  qadriyatlar  bilan 
har  kim  har  qadamda  duch  keladi,  qadriyatlar  muammosi  bilan 
tabiiy v a ijtimoiy fanlarning deyarli barchasi shug‗ullanadi, zero bilim 
v a uni egallashning usullari, metodlari ham e‘tiborga molik eng  ezgu 
qadriyatlardir.  Aksiologiya  esa,  ijtimoiy-falsafiy  nazariya  sifatida, 
konkret  qadriyatlarning  konkret  kelib  chiqishi  v a  namoyon  bo‗lishi 
shart-sharoitlari 
hamda 
xususiyatlaridan 
ma‘lum 
darajada 
«yuqorilab»,  qadriyatning  eng  umumiy  v a  yaxlit  tushunchasini 
shakllantiradi,  uning  ijtimoiy  borliq  v a  ong  bilan  a‘loqadorlikdagi 

---

riv ojlanish  qonuniyatlarini  tadqiq  etadi,  falsafiy  v a  sotsiologik 
jixatlardan izoxlaydi. 
Aksiologiya  maxsus  tadqiqot  sohasi  sifatida  g‗arb  mamlakatlarida 
XIX    asr  oxiri–  XX  asr boshlarida umumiy qimmatdorlik muammosiga 
a‘loqador  bo‗lgan  ba‗zi  murakkab  falsafiy  masalalarni  hal  qilishga 
urinish  tarzida  paydo  bo‗ldi.  G‗arb  aktsiologiyasi  dastlab  uch 
yo‗nalishda  riv ojlangan:  ob‘ektiv -idealistik,  sub‘ektiv -idealistik  v a 
naturalistik.