Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

1.4. Bul algebrasi va ventillar.  
Bul funksiyalarini amalga oshirish.  
 
Kompyuterning  elementi  hisoblangan  -  raqamli  sxema  yordamida 
o‘zgaruvchilari  va  qiymati  ikkita  mantiqiy  qiymatdan  birini  qabul  qilishi 
mumkin  bo‘lgan  funksiyalar  amalga  oshiriladi.  Bunday  funksiyalar  Bul 
funksiyalari  deb  ataladi.  Ushbu  funksiyalar  va  ularni  qo‘llash  qoidalari 
ingliz  matematiki  Djordj  Bul  (1815-1864)  nomi  bilan  yuritiladigan  Bul  
algebrasida  ishlab  chiqilgan.  Kompyuter  arxitektursasining  raqamli 
mantiqiy  sathi  elementlarini  loyihalashda,  Bul  algebrasi  qoidalaridan 
foydalaniladi.  1.18-rasmda hozirgi kompyuter sxemalarini tashkil qiluvchi 
va Bul algebrasining oddiy funksiyalari hisoblangan, mantiqiy ko‘paytirish 
–  И  (AND),  mantiqiy  qo‘shish  –  ИЛИ  (OR)  va  inkorlash  –  НЕ  (NOT) 
funksiyalarini  bajaruvchi  elementlar  va  ularning  haqiqat  jadvallari 
keltirilgan.  
 
 
 
1.18-rasm. Bul algebrasining oddiy funksiyalarini bajaruvchi 
elementlar. 

---

33 
 
Bu  elementlarni,  o‘zbek  tilida  mos  holda  VA,  HAM  va  EMAS  deb 
atash  mumkin.  Biz  ularni  va  boshqa  shu  kabi  elementlarni  rus  va  ingliz 
tillaridagi  nomlaridan  foydalanamiz.  1.18-rasmning  yuqori  qismida 
elementlarning  Amerika  standartidagi,  pastki  qismida  esa  Rossiya 
standartidagi ko‘rinishlari keltirilgan [2]. 
Ushbu  sxemalarning  kirishiga  0  yoki  1  ga  teng  bo‘lgan  mantiqiy 
o‘zgaruvchilar  beriladi,  ularning  chiqishida  esa,  yana  o‘sha  mantiqiy 
qiymatlarni  qabul  qila  olishi  mumkin  bo‘lgan  funksiyalarning,  ya’ni  Bul 
funksiyalarining  qiymatlari  olinadi.  Sxemalarda  mantiqiy  qiymatlar 
ma’lum  bir  kattalikdagi  kuchlanishlar  bilan  ifodalanadi.  Odatda  mantiqiy