Microsoft Word kasbiy psixologiya \355.\355.\355


 Nutqning bolalarda rivojlanishi



Download 4,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet140/558
Sana05.07.2021
Hajmi4,45 Mb.
#109653
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   558
Bog'liq
kasbiy psixologiya

 
7.4. Nutqning bolalarda rivojlanishi 


99 
 
Inson hayotida nutq, ma’lum davrda paydo bo’lib, taraqqiy eta boshlaydi. Bu taraqqiyot asosan 
uch.  Davrga  bo’linadi.  Birinchi  davr  -  nutqni  o’zlashtirishdan  oldingi  davr.  Bu  ikki  oylikdan  o’n  bir 
oylikkacha  to’g’ri  keladi.  Ikkinchi  davr  -  tilni  dastlabki  o’zlashtirish  davri.  U  o’n  bir  oylikdan  bir 
yoshu  yetti  oylik  davrgacha  davom  etishi  mumkin.  Uchinchi  davr  -  bir  yoshu  yetti  oylikdan  3 
yoshgacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Bundan keyingi davrda bola o’z nutqida prinsipial jihatdan 
katta  o’zgarish  bo’lmaydi.  Faqat  so’z  boyligi  ortib  borishi  va  grammatik  jihatdan  so’z  formalari 
ko’payib borishi mumkin.  
Bola nutqining rivojlanishi, uning butun psixik prosesslarining taraqqiyoti bilan bog’liq va bunga 
yashash sharoiti ham katta ta’sir etadi. 
Kun sayin jismoniy jihatdan o’sayotgan bola aqliy, psixik tomondan ham takomillashib boradi. 
So’z boyligi borgan sari o’sa boradi. Hodisa va vaqyealar narsalar nomini bildiradigan so’zlar, so’ngra 
fe’l,  keyinchalik  sifat  va  sonlar  paydo  bo’la  boshlaydi.  Masalan,  ikki  yashar  bola  taxminan  300-500 
so’z egallagan bo’lishi mumkin. Ikki yosh bilan 5-7 yosh o’rtasida bolaning nutqi tez o’sa boshlaydi va 
so’z  boyligi  3-4  mingga  yetadi,  Shu  bilan  birga  uning  tafakkuri  ham  rivojlana  boradi.  Bola  ko’rgan, 
eshitgan  narsalari  to’g’risida  ko’p  savol  beradi,  yangi  so’z  va  tushunchaparni  egallay  boshlaydi. 
Albatta, buning uchun balaga to’g’ri tarbiya berish, u bilan so’zlashish, ertaqlar  gapirib berish, kitob 
o’qib eshittirish kerak. 
Nutqda  o’z  vaqtida  amaliy  egallab  olish  va  so’z  boyligini  o’stirish  umuman  maktabda  sifatli 
o’qish uchun yaxshi zamin bo’ladi. 
Maktabda o’qitiladigan barcha fanlar orqali o’quvchinint lug’at sostavi boyib boradi. Bolalar o’z 
nutqiga ongli munosabatda bo’ladilar. Bunga til va adabiyot darslari katta hissa qo’shadi. Chunki, bu 
fanlar  o’quvchilarga  o’z  nutqini  muayyan  grammatik  talablarga  javob  bera  oladigan  qilib  tuzish 
qonunlarini o’rgatadi. 
  Biz  oldimizga  har  tomonlama  rivojlangan,  yetuk,  komil  inson  (shaxs)ni  tarbiyalashni 
qo’yganmiz. Prezidentimiz doimo yoshlarni erkin fikrlaydigan qilib tarbiyalashni uqtiradilar. Demak, 
muloqot fikrlash bilan o’zviy bog’liq holda shakllanadi.  
Nazorat uchun savollar: 
1. Nutqga ta’rif bering? 
2. Til va nutqning o’zaro tafovutini ayting? 
3. Tashqi va ichki nutqning shaxs uchun ahamiyatini tushuntiring? 
4. Og’zaki va yozma nutqning xususiyatlarini izohlang. 
  5. Muloqot tushunchasini yoritib, uni inson hayotidagi o’rnini tushuntiring? 
   6. Nutq markazlari qayerda joylashgan? 

Download 4,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   558




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish