Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

13.2.2. “Kitobi Mullazoda” 
“Kitobi Mullazoda” (“Mullazoda kitobi”) – Buxoroyi sharifning X1U-XU 
asrlardan qolgan osori-atiqalari va mashh’ur ziёratgoh’lari, u erda dafn etilgan 
valiylar, shayxlar, umuman mashh’ur kishilar h’aqida malumot beruvchi asar 
bwlib, X1U asr oxiri-XU asr boshlarida ёzilgan. 
Muallifning ismi sharifi Ah’mad ibn Mah’mud bwlib, mwin ul-fuqaro 
(faqirlar tayanchi) taxallusi bilan mashh’ur bwlgan. 
Bu kitob yaqin-yaqinlargacha kwpchilik tadqiqotchilarga malum emas edi. 
Bunga uning qwlёzma nusxalari malum bwlmaganligi sabab bwlgan. 1960 yili 
asarning forscha matni Teh’ronda Gulchin Maoniy tarafidan chop etilgandan 
keyin ilmiy jamoatchilik orasida bu kitobga qiziqish birmuncha kuchaydi. Asar 
1992 yili rus tilida R.L.G’afurova tarafidan elon qilindi.  
“Kitobi Mullazoda” - qabristonlarni erkak va aёllar ziёrat qilsalar bwladi 
va bu ziёratni qanday ado etish h’aqidagi ikki maxsus bob va ikki qismdan iborat 
asar. 
Kitobning birinchi qismida shah’ar ichidagi va uning tashqarisida, 
shah’ardan yarim farsax masofada dafn etilgan ulug’ shaxslar, shayxlar, din 
ulamolari va ularning muqaddas mozorlari h’aqida malumot beradi. Bular ichida 
mashh’ur shayx, imom va iloh’iёt olimi xoja Hafs kabir, xoja Abu Hafs ibn al-
Zabarkan ibn Abdulloh’ ibn al-Bah’r al-İjliy al-Buxoriy, 767-832 yy.), shogirdi 
xoja Abdulloh’ Safidmuniy, Saffariya imomlarining mozorlari, İsmoliya 
imomlarining mozorlari, Talli xoja Chorshanbadagi mozorlar, Safidmun va xoja 
Jandi qishloqlaridagi mozorlar shular jumlasidandir. 
Kitobning ikkinchi qismida Buxoroyi sharifning mashh’ur qishloqlaridan 
Fath’oboddagi muqaddas ziёratgoh’lar, masalan, shayx Abulmaoliy (1190-1261 
yy.), uning ikki wg’li Xovand Jaloliddin va Xovand Mutah’iruddinlarning 
mozorlari va wzlari h’aqida malumot keltiriladi. 
Shu qismdan joy olgan Buxoro sadrlari, Burxoniylar h’aqida keltirilgan 
malumotlar h’am wta muh’imdir. 
İkki og’iz swz Buxoro sadrlari h’aqida. Aslida udar kim edilar? Buxoro 
sadrlari bir xonadonga mansub bwlgan va muxtasib, rais lavozimini egallagan 
oliy nasab shaxslar edilar. «Kitobi mullazoda»da ularning kelib chiqishi, 
shajaralari h’aqida, h’aёti va vafot etgan yili h’aqida qimmatli malumotlar 
keltiriladi. 
Buxoroyi sharifda wtgan buyuk shaxslar xoja Abubakr tarxon, mavlono 
Hofizuddin Kabir, Abu Abdulloh’ Muh’ammad al-Buxoriy, etti qozi – Abu Zayd 
Abdulloh’ Umar ibn İso ad-Dabusiy, Abu Jafar Muh’ammad ibn Amr ash-

---

 
170
Shabiy,  İsmoil Mustamoliy va boshqalar h’aqida keltirilgan malumotlar h’am 
diqqatga sazovordir. Masalan, imom Abu Zayd Ubaydulloh’ Umar ibn İso ad-
Dabusiy h’am yirik fiqh’ va iloh’iёt olimi bwlgan. Uning musulmon 
qonunchiligiga oid «Omad ul-Aqso» (“Swnggi h’udud”) nomli asari wz 
zamonasida juda mashh’ur bwlgan.