O`quv materiallari

Ishlab  

chikarish leveriji 

Sotishdan tushgan sof tushum 

 

 

 

 

 

 

 

Ishlab 

chikarish- 

moliyaviy 

leveriji 

 

- Maxsulotlar ishlab chikarish 

   vasotish xarajatlari 

 

+ boshka operatsion faoliyat 

   daromadva xarajatlari 

   koldigi 

 

 

qSolik va foizlar tulashgacha 

   bulgan yalpi daromad 

 

 

 

Moliyaviy 

leverij 

 

-  Uzok muddatli ssuda va   

    karzlar buyicha foizlar 

 

q Solikka tortiladigan foyda 

---

213 

 

 

Daromad va leverijni o’zoro bog’liqligi 

Bu  gruppalashtirishning  ma’nosi  shundaki,  sof  daromad  ishlab  chikarish  va 

moliyaviy  xarakterdagi  foyda  va  xarajatlar  urtasidagi  fark  bilan  boglikdir.  Ular  bir-

birlarini  tuldirmaydilar,  birok  xar  bir  xarakatni  boshkarish  mumkindir.  Bularning 

xammasi  korxonaning  bozor  iktisodiyoti  sharoitida  bozorning  ma’lum  kismini 

egallab, korxona erkin moliyalashtirishga xizmat kiladi. 

 

Sof  daromadning  kiymati  kup  omillarga  boglikdir.  Korxona  faoliyatini 

moliyaviy  boshakrish  tomonidan  olib  karalganda  korxona  unga  kuyidagilar  ta’sir 

kursatadi: 

  moliyaviy resuslarning kanchalik darajada okilona ishlatilganligi;  

  mablaglar manbasi tuzilmasi. 

 

Maxsulot tannarxining asosiy elementlari bu doimiy va uzgaruvchan xarajatlar 

xisoblanadi. Bunda ular orasidagi fark xar xil bulishi mumkin. Bu fark korxonaning 

texnika  va  texnalogiya  siyosati  bilan  bevosita  boglikdir.  Maxsulot  tannarxining 

uzgarishi  umumiy  sof  daromadni  uzgartirishga  olib  keladi.  Asosiy  vositalarni 

moliyalashtirish,  doimiy  xarakatlarni  usishiga  va  uzgaruvchan  xarajatlarni 

kamayishga  olib  keladi.  Birok  bu  uzgaruvchanlik  tugri  chizik  orkali  ifodalanmaydi. 

Shuning uchun doimiy va uzgaruvchan xarakatlarning optimal nuktasini topish oson 

ish emas. Anashu uzoro boglanish ishlab chikarish leveridjni tashkil etadi. 

    Shunday  kilib,  ishlab  chiqarish  leveridj  –  bu  maxsulot  tannarxi  va  ishlab 

chikarish  xajmini  tuzilmalarini  uzgarishi  natijasida  yalpi  foyda  ta’sir  kursatishning 

potentsial imkoniyatdir. 

    Moliyaviy  leveridjda,  korxona  uzining  mablaglari  va  karzga  olgan  mablaglarni 

moliyalashtirish manbaasi sifatida aks ettiriladi. Karzga olingan mablaglarni ishlatish 

korxona  uchun  ma’lum  ushlanishlar  bilan  boglikdir.  Korxonaning  uzini  mablaglari 

bilan  uzok  muddatga  olingan  karzlar  urtasida  kanday  fark  (ularning  xajmi)  bulishi, 

ularning daromadga ta’siri moliyaviy leveridjda urganiladi. 

    Shunday  kilib  moliyaviy  leveridj–bukorxona  passividagi  uzok  muddatli 

karzlarning 

xajmi 

va  tuzilmasining 

uzgarishi  orkali 

foydaga  potentsial 

imkoniyatlarning ta’sir kilishidir.  

    Umumiy  leveridj  bu  uz  ichiga  uchta  narsani  ya’ni,  tushum,  moliyaviy  va  ishlab 

chikarish xarakterdagi xarajatlar va sof daromadni oladi. 

    Bu  umumiy  leveridjni  taxlil  kilish  uchun  iktisodiyotda  ma’lum  bulgan,  «ulik 

nukta» sidan foydalaniladi.