Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

Taqlid so‘zlar va ularning turlari 

Tovushga  va  holatga  taqlidni  bildirgan  so‘zlar    taqlid  so‘zlar  deb  ataladi.      Taqlid  so‘zlar 

nimaga taqlidni bildirishiga ko‘ra ikki xil bo‘ladi:  

1. Tovushga taqlid bildiradigan so‘zlar. gumbur-gumbur, dup-dup, duk-duk, shiq-shiq, qiy-

chuv. 

2.  Holatga    taqlid  bildiradigan  so‘zlar.  yalt-yult,  apil-tapil,  g‘uj-g‘uj,  yarq-yurq,  jimir-jimir, 

milt-milt. 

Narsalarning ovoziga taqlidni bildiruvchi so‘zlar tovushga taqlid so‘zlar sanaladi. Masalan, g‘a-

g‘a (o‘rdak ovoziga taqlid), di-dit (mashina signaliga taqlid). 

Narsalaraing holatiga taqlidni bildiruvchi so ‘zlar   holatga taqlid so‘zlar hisoblanadi.  Masalan, 

lip-lip (chiroq holati), jimir-jimir (suv holati). 

1-mashq. Berilgan gaplar tarkibidagi   undov so‘zlarni toping. 

1.  Balli,  o‘g‘lim,    shunqor  qancha  baland  uchmasin,  baribir  o‘z  uyasiga  qaytadi.  2.  Uff, 

nima qilsam ekan. Har qancha o‘ylasam ham  aqlliroq bir reja  fikrimga kelmayapti. 3. 

Yo  Olloh,    bu  qanday  mashmasha.  4.  Eh-ha,    bu  bolalar  qachon  ulg‘ayadi-yu,  qachon 

o‘zining  nonini topib yeydigan bo‘ladi.  5. O, qani, bir yutum suv, bir hidlam muzdak  

toza  havo!...  6.  Tabiatan  birovning  mushugini  pisht  deyolmaydigan  ko‘ngilchan  edi.  7.  

Nima  deysan,  ey    g‘ayur  inson.    G‘iybatlaring  qildi  meni  qon.8  Ibrohim  otini  niqtab, 

zarda bilan chu-chulay  boshladi: “Chu, jonivor, chu!” 

2-mashq. Berilgan gaplar tarkibidagi   taqlid so‘zlarni toping va ma’no turiga izoh bering.  

1.  Yetti  qaroqchi  yulduzi  tik  kelganda  g‘o‘ng‘ir  -g‘o‘ng‘ir  ovozdan  uyg‘onib  ketdim.    2. 

Jigarim  otashga  tegardi  jiz-jiz.  Sochlarim  oqargan  shunda  ehtimol.    3.  Dupur-dupur  ot  keldi, 

Ko‘chaga qarang, kim keldi. 4. Chiroq lip-lip etdi. 5.  Bezgak huruj  qilganday  lablari pir-pir 

uchardi.  6.Kallai  saharlab    guzarda  qo‘sh  karnay    g‘at-g‘uti  yangradi.    7.  Ummatali  o‘zini  

qanchalik og‘ir  tutmasin, dag‘-dag‘ titrardi. 8.  Eshikdan lip etib kirib,  go‘yo “pir” etib uchib 

ketgan bu g‘aroyib qushcha.