Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

Tayanch so‘z va iboralar: muammo, global muammo, odam savdosi, maqola, ilmiy 

maqola, ilmiy-ommabop maqola. 

 

Davrimizning global muammolari 

Odam savdosi – asr muammosi 

Bugungi  kunda  odam  savdosi  asrimizning  jiddiy  muammosiga  aylangan.  Unga  qarshi 

kurash  xalqaro,  mintaqaviy,  ko‘p  tomonlama  munosabatlarni  talab  etmoqda.  Hozirga  qadar 

jinoyatchilikning  ushbu  turiga  qarshi  kurashish  va  uning  oldini  olish  maqsadida  Birlashgan 

Millatlar  Tashkilotining  bir  qator  xalqaro  hujjatlari  qabul  qilingan.  Ular  asosida  ushbu  xavfga 

qarshi dunyo miqyosida tegishli chora-tadbirlar ko‘rilmoqda. 

Odam  savdosiga  qarshi  kurashish  uchun  davlatlararo  hamkorlik  qilinmovda.  Bu  borada 

2005 yili MDH doirasida "Odam savdosiga qarshi kurashish sohasida hamkorlikni kuchaytirish 

to‘g‘risida"gi  kelishuv,  2006  yilda  "Odam  savdosiga  qarshi  kurashning  2007–2010  yillarga 

mo‘ljallangan dasturi" qabul qilingan. 

Afsuski,  dunyo  bo‘ylab  shuncha  keng  qamrovli  faoliyat,  tegishli  targ‘ibot-tashviqot  olib 

borilishiga  qaramay,  har  yili  millionlab  insonlar  "zamonaviy  qullik",  ya’ni  odam  savdosi 

qurboniga aylanmoqda. Ular orasida ayollar, keksalar, hatto yosh bolalar ham borligi achinarli. 

Ushbu jinoyatning rivojlanishiga turtki bo‘layotgan asosiy omillardan biri odamlarning chet elga 

borish va ishga joylashish haqida yetarli ma’lumotga ega emasligidir. Achinarlisi, o‘zga davlat, 

begona  bir  muhitga  tushib  qolganlar  mo‘may  daromad  ilinjida  og‘ir  jismoniy  mehnatga 

yollanmoqda, ayollar esa tuban va yomon  ishlarga majbur etilmoqda. 

BMT  ma’lumotiga  ko‘ra,  dunyoda  har  yili  taxminan  2  million  700  ming  kishi  odam 

savdosining qurboniga aylanmoqda. Odam savdosi jinoyatidan jabrlanganlarning 80 foizi ayol va 

---

160 

 

bolalardir. Har yili dunyo bo‘yicha 600–800 ming nafar ayol va bolalar aldov yo‘li bilan xorijiy 

mamlakatlarga olib ketilib, sotib yuborilmoqda. 

Bu  jinoyatlarning  asosiy  sababi  ma’naviy  qashshoqlik,  ochko‘zlik,  dunyoga  haddan 

tashqari hirs qo‘yish va nafsiga qul bo‘lishdir.  

Mamlakatimizda  amalga  oshirilayotgan  islohot  va  yangilanishlar  natijasida 

fuqarolarimizning  turmush  sharoiti  uzluksiz  yuksalib  bormoqda,  qulay  ijtimoiy,  iqtisodiy  va 

siyosiy  shart-sharoitlar  yuzaga  kelmoqda.  Bularning  barchasi  shaxs  erki,  uning  hayoti, 

salomatligi va shaxsiy huquqlari kafolatlarini yanada kuchaytirmoqda. 

O‘zbekiston  Konstitutsiyasining  13-moddasiga  binoan  O‘zbekiston  Respublikasida 

demokratiya  umuminsoniy  prinsiplarga  asoslanadi,  ularga  ko‘ra, inson,  uning  hayoti,  erkinligi, 

sha’ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat hisoblanadi. 

Bugungi kunda aholi migratsiyasi, shu jumladan, mamlakat tashqarisiga mehnat faoliyati 

bilan  shug‘ullanish  maqsadidagi  chiqib  ketish  bir  qatorda  salbiy  oqibatlarni  ham  keltirib 

chiqarmoqda.  Bu  salbiy  hodisa  global  jarayon  sifatida  bizning  mamlakatimizni  ham  chetlab 

o‘tmayapti.  Afsuski,  fuqarolarimiz  ham  odam  savdosi  qurbonlariga  aylanmoqda.  Bularning 

barchasi  davlatimiz  va  jamiyatimiz  tomonidan  ushbu  illatga  qarshi  qat'iy  choralar  ko‘rishni, 

odam  savdosiga jalb  etilgan  va  undan  jabr  ko‘rgan  hamyurtlarimizni  muhofaza  etishni  dolzarb 

vazifa qilib qo‘ymoqda. 

Xulosa qilib aytganda, odam savdosining har qanday ko‘rinishiga qarshi kurashish xalqaro 

va  mintaqaviy  darajada  jiddiy  yondashuv  va  o‘zaro  hamkorlikka  asoslansagina  yaxshi  samara 

berishi mumkin. 

 

Lug‘at 

 

Global muammo – глобальная проблема 

maqola – статья 

xalqaro – международный 

mintaqaviy – региональный 

МDХ – СНГ 

БМТ – ООН 

yondashuv – подход 

tavsif – характеристика 

samara – продуктивность 

bog‘liqlik – связь