Ijtimoiy fanlar

3.  Xulosa  qismi.3.1.  Tadqiqot  natijalarining  mazmunan  tasnifi.3.2. 
Buyurtmachiga tadqiqot natijalarini taqdim qilish shakllari (asosiy xulosalardan 
iborat hisobot, amaliy takliflar, tavsiyalar va tadbirlardan iborat). 
 
Sotsiologik  tadqiqot  dasturida  muammo  qo’yiladi  va  uning  nazariy 
sxemasi  tuziladi,  tushunchalar  operasionalizasiya  qilinadi,ya’ni  abstrakt 

---

tushunchalar  aniq  ,kuzatilayotgan  xususiyatiga  ko’ra  birlashtiriladi.So’ngra 
gipoteza oldinga suriladi. 
Gipoteza-ilmiy  tushunchalar  o’rtasidagi  aloqaning  xarakteri  haqida 
tahminiy  qarash,ilmiy  farazdir.  Aniq  gipoteza  tadqiqot  metodlari  orqali 
tekshiriladi. 
Mavjud muammo bo’yicha ilmiy faraz ishlab chiqish empirik sotsiologik 
tadqiqotni  nazariy  jihatdan  tayyorlashning  yakunlovchi  qismi  hisoblanadi. 
Tadqiqot  farazi  o’rganilayotgan  ijtimoiy  hodisa  tarkibi  va  uning    tarkibiy 
qismlari  o’rtasidagi  o’zaro  aloqadorlik  xarakteri  to’g’risidagi  ilmiy  asoslangan 
farazdan  iborat  bo’ladi.  Ilmiy  faraz  tadqiq  etilayotgan  ob’ekt  to’g’risidagi 
mavjud ma’lumotlarga asoslangan holda ishlab chiqiladi. 
Faraz 
– 
bu, 
tadqiqot  uchun  boshlang’ich  nuqta  bo’lib,  keyingi  olib  boriladigan  amaliy 
sotsiologik  tadqiqotlarda  ilgari  suriladigan  farazga  bog’liq  bo’ladi.  Shuni 
ta’kidlash  lozimki,  farazni  ishlab  chiqish-empirik  ma’lumotlarni  to’plash  va 
tahlil qilishdagi mantiqiy asosni ishlab chiqish, demakdir. 
Agar  tadqiqotchi 
tomonidan ilmiy faraz ishlab chiqilgan bo’lsa, empirik ma’lumotlar va tadqiqot 
natijalari  shu  ishchi  farazi  to’g’ri  ekanligini  tekshirishga,  uni  tasdiqlashga  yoki 
bekor qilishga xizmat qiladi. Empirik tadqiqot farazi bo’lmasa, unda sotsiologik 
tadqiqotning ilmiy darajasi past bo’ladi. 
Birlamchi  ma’lumotlarni  yeg’ishda  sotsiologiyada  4  asosiy  metod 
qo’llaniladi: