I bob. Avtotransport shovqinining shahar muhitiga

S.M.Qodirov,  O.V.Lebedev,  S.E.Nikiten,  M.O.Qodirxonovlar  ananaviy 

dvigatellar  qurilmalarini  zararli  gazlar  chiqarishiga  ta’sir  masalalari  bo‘yicha 

Toshkent  avtomobil  yo‘llari  institutida  talay  ishlar  olib  borilgan  maxsus 

laboratoriyalarda  avtotransportdan  chiqadigan  chiqindi  gazlarning  transport 

---

26 

 

dvigateliga bog‘liqlik sirlarini o‘rgangan ya’ni dvigatel porshinlari eyilishi hisobiga 

koeffitsentlar  orasida  yoqilg‘ini  40%  gacha  ortiqcha  sarflashini  aniqlagan.  

Dvigateldagi  o‘zgarishlarni  to‘la  to‘kis  chiqindi  gazi  SO2  gazi  bilan  bog‘liq 

taraflarini yoritib bergan. 

A.M.Xakimov  Avtotransport  vositalarini  shahar  atrof  muhitiga  ta’sirini 

oldini olish bo‘yicha transportning texnik holati bo‘yicha katta ishlar olib borgan. 

Dunyo  olimlari  tajribalariga  tayangan  holda  shaharsozlikda  transport  tizimini  va 

harakatini  takomillashtirish  muammolari  bo‘yicha  shaharda  avtotransport 

harakatini  to‘g‘ri  tashkillashtirishda  rejaviy  chora-tadbirlarni  hisobga  olgan  holda 

muammoni hal qilish yo‘llarini ishlab chiqqan.  

V.N.  Somolyuk  tomonidan  inshoatlarning  asosiy  parametrlariga  bog’liq 

holdagi  shovqindan muhofaza qilish samaradorliligini hisoblash algoritm dasturini 

tavsiya qilgan.  

S.A.  Vaysman  tomonidan  shaharning  turli  rejaviy  chizmalariga  muvofiq 

transport  oqimlarining  tasdiqlanish  qonuniyatlarini  aniqlash  maqsadida  maxsus 

model ishlab chiqqan.  

A.Bogdasarov  Avtotransport  vositalarining  shahar  atrof-muhitiga  ta’siri 

majmuasi  bo‘yicha  O‘zbekiston  shaharlari  hududiga  transportni  salbiy  ta’sirlari 

bo‘yicha katta ishlar olib borgan.