Davlatiy moliya

2. “Moliya” fanini o’rganishning zarurligi va boshqa fanlar bilan 

aloqadorligi 

“Moliya”  fanini  o‘rganishga  astoydil  kirishmoqchimiz?  Uning  Siz  uchun 

naqadar  zarur  ekanligini  his  etishni  istaysizmi?  Unda,  hech  bo‘lmaganda, 

quyidagi hayotiy misol va savollarga bir e’tibor bering: 

•  Siz  pul  to‘plash  (jamg‘arish)ni  boshladingiz  va  ularni  bankdagi  hisob 

varag‘ida saqlamoqdasiz. O‘z mablag‘ingizni biror bir o‘zaro fondga qo‘yishingiz 

to‘g‘ri bo‘ladimi? Agar to‘g‘ri bo‘lsa, aynan qaysi fondga qo‘yish kerak? 

• Sizga avtomobil kerak bo‘lib qoldi. Uni sotib olish kerakmi yoki shunchaki 

ijaraga olgan yaxshimi?. 

---

12 

• o‘quv yurtida o‘qib yurganingizda Siz mardikorlik qilib pul topgansiz va 

o‘qishni tugatgach restoran ochishga ahd qildingiz. Sizning shunday qilishingizga 

bu  arziydimi?  Umuman,  bu  to‘g‘ri  bo‘ladimi?  Buning  uchun  qancha  mablag‘ 

talab etiladi? Siz bu mablag‘ni qayerdan olishingiz mumkin?  

• O‘zbekistonda televizor ishlab chiqaruvchi yirik kompaniyaning moliyaviy 

direktori  Sizdan  maslahat  so‘ramoqda.  U  firmasining  faoliyat  sohasini 

kengaytirish  arziydimi  yoki  yo‘qmi,  shuningdek,  telekommunikatsiya  sohasida 

biznes  bilan  shug‘ullanmoqchiligi  borasida  Sizning  fikringizni  bilmoqchi. 

Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, yangi biznes tashkil etish uchun firma keyingi 

bir necha yil ichida qariyb 300 mln. so‘m sarflashi, keyingi yillarda ko‘riladigan 

iqtisodiy samara esa har yili olinadigan 100 mln. so‘mlik foydada mujassam. Siz 

unga nimalarni maslahat berasiz?  

•  Siz  Jahon  banki  mutaxassislari  guruhida  ishlaysiz.  Guruhning  vazifasi 

O‘zbekistonning qarz so‘rab qilgan murojaatini tahlil qilishdan iborat. Mablag‘ni 

ulkan loyiha, ya’ni gidro yoki issiqlik elektrostansiya qurilishiga sarflash ko‘zda 

tutilgan. Bunday vaziyatda Siz nimalarga asoslanib maslahat berasiz?  

Bu  savollarning  haqqoniy  yoki  asoslangan  javoblarini  “Moliya”ni 

o‘rganmasdan ham topib bo’lmaydi. 

“Moliya” fanini o‘rganish uchun eng kamida beshta o‘ta muhim sabab bor. 

Ularni  quyidagicha ko‘rsatish mumkin (1-rasmga qarang). 

Demak, 1-rasmdan ko‘rinib turibdiki, xususan, “Moliya”ni: