Davlatiy moliya

Kam  ta’minlangan  va  bolali  oilalar  uchun  nafaqalar.  Ushbu  nafaqalar 

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2013 yil 15 fevral kuni “Kam 

ta’minlangan oilalarga ijtimoiy nafaqalar va moddiy yordam tayinlash va to’lash 

tartibi  to’g’risidagi  nizomni  tasdiqlash  haqida”gi  44-son  Qaroriga  muvofiq 

---

424 

tayinlanadi.  Ushbu  Nizom  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish  organlari 

tomonidan  14  yoshgacha  bolalari  bo’lgan  oilalarga  nafaqa,  bola  ikki  yoshga 

to’lgunga qadar bola parvarishi bo’yicha nafaqa  va kam ta’minlangan oilalarga 

moddiy yordam tayinlash va to’lash tartibini belgilaydi.  

Bolali oilalarga nafaqa va moddiy yordam 6 oy muddatga, bola parvarishi 

bo’yicha nafaqa esa – 12 oyga tayinlanadi, biroq bola ikki yoshga to’lgan oydan 

keyingi oyga o’tmasligi kerak. gar tug’ilgan, farzandlikka olingan yoki vasiylikka 

qabul  qilingan  ikki  va  undan  ortiq  bolalar  parvarish  qilinsa,  u  holda  bola 

parvarishi bo’yicha nafaqa kichik bola ikki yoshga to’lgunga qadar bir baravar 

miqdorda to’lanadi. 

Bolali oilalarga nafaqa, bola parvarishi bo’yicha nafaqa va moddiy yordam 

tayinlash va to’lash to’g’risidagi qaror fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organi 

–  posyolka,  qishloq  va  ovul,  shuningdek  shaharlarning  mahallalari  fuqarolar 

yig’ini (vakillar yig’ilishi) yoki bunday qarorlarni qabul qilish uchun fuqarolar 

yig’ini  tomonidan  vakolat  berilgan  Komissiya  tomonidan  qabul  qilinadi. 

Komissiya  fuqarolar  yig’ini  tomonidan  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish 

organi hududida istiqomat qiluvchi obro’-e’tiborli va hurmatga sazovor fuqarolar 

orasidan  saylanadi.  Komissiyaga  fuqarolar  yig’inining  raisi  boshchilik  qiladi. 

Komissiya  a’zolari  2  yil  muddatga,  fuqarolar  yig’ini  raisi  esa  –  uning  butun 

vakolati davriga saylanadi. Ushbu Komissiya tarkibi kamida 15 kishidan iborat 

bo’lishi kerak. Komissiya a’zosi vakolatlarining amal qilishi davrida a’zolikdan 

chiqqan  taqdirda,  fuqarolar  yig’ini  Komissiya  a’zolarini  qaytadan  saylaydi. 

Komissiya qarori, uning yig’ilishida tasdiqlangan tarkibning kamida uchdan ikki 

qismi ishtirok etsa qonuniy hisoblanadi. Fuqarolar yig’ini tomonidan ehtiyojmand 

deb  e’tirof  etilgan  oila  nafaqa  yoki  moddiy  yordamning  faqat  bir  turini  olish 

huquqiga ega. 

Quyidagilar bolali oilalarga nafaqalar, bola parvarishi bo’yicha nafaqalar va 

moddiy yordam to’lovlarini mablag’ bilan ta’minlash manbalari hisoblanadi: 

  mahalliy byudjetlar mablag’lari; 

  byudjetdan  tashqari  manbalar  (jamoat  va  xayriya  jamg’armalari, 

korxonalarning mablag’lari, fuqarolarning ixtiyoriy xayr-ehsonlari va boshqalar). 

Bolali oilalarga nafaqa, bola parvarishi bo’yicha nafaqa va moddiy yordam 

har  bir  oila  a’zosiga  o’rtacha  oylik  jami  daromad  miqdori  jami  daromad 

aniqlanayotgan  davr  uchun  belgilangan  eng  kam  oylik  ish  haqining  1,5 

baravardan ortiq bo’lmagan oilalarga tayinlanadi. 

Quyidagilar  bolali  oilalarga  nafaqa,  bola  parvarishi  bo’yicha  nafaqa  va 

moddiy yordam olishda ustunlik huquqiga ega: 

  ota-onasining  ikkisini  ham  yo’qotgan,  bolalar  tarbiyasi  bilan  esa 

qarindoshlar shug’ullanayotgan oilalar; 

---

425 

  ota-onalardan biri yoki har ikkisi ham nogiron bo’lgan oilalar; 

  14  yoshgacha  bo’lgan  ikki  va  undan  ortiq  bolalarni  tarbiyalayotgan, 

boshqa qarindoshlardan alohida yashayotgan beva ayollar (beva erlar); 

  nogiron bolasi (bolalari) bo’lgan oilalar; 

  bolani (bolalarni) to’liq bo’lmagan oilada tarbiyalayotgan onalar (otalar). 

Bunda  bolaning  amalda  to’liq  bo’lmagan  oilada  ona  (ota)  tomonidan 

tarbiyalanishini fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organi belgilaydi; 

  ota-onalardan biri yoki har ikkisi ishsiz bo’lgan va ish izlovchi sifatida 

bandlikka ko’maklashish markazlarida hisobda turgan oilalar; 

  yolg’iz pensionerlar. 

Bolali oilalarga nafaqa, bola parvarishi bo’yicha nafaqa va moddiy yordam 

ariza  beruvchining  o’zini  o’zi  boshqarish  organiga  murojaat  qilgan  oyning 

keyingi  oyidan  boshlab  to’lanadi.  Bola  parvarishi  bo’yicha  nafaqani  kelgusida 

ham olishga muhtojligi bo’lgan taqdirda uni olgan shaxs to’lovlarning avvalgi o’n 

ikki  oylik  muddati  tugashidan  bir  oy  oldin,  bola  ikki  yoshga  to’lgunga  qadar 

ushbu  nafaqani  uzluksiz  to’lanishini  davom  ettirish  masalasini  hal  etish  uchun 

belgilangan  tartibda  fuqarolar  yig’iniga  takroran  murojaat  etish  huquqiga  ega. 

Bolali  oilalarga  nafaqa  va  moddiy  yordam  to’lashning  belgilangan  muddati 

tugagandan  so’ng  ariza  beruvchi  nafaqa  va  moddiy  yordam  to’lashni  yangi 

muddatga  davom  ettirilishini  so’rab  ariza  bilan  murojaat  qilish  huquqiga  ega. 

Bolali  oilalarga  nafaqa  va  moddiy  yordam  olish  uchun  ariza  oldingi  davrda 

tayinlangan nafaqa va moddiy yordam to’lash muddati tugayotgan oydan keyingi 

oyga beriladi. Takroriy murojaatlarni ko’rib chiqish umumiy belgilangan tartibda 

amalga oshiriladi. 

Bolali  oilalarga  nafaqa  va  moddiy  yordam  ariza  beruvchining  doimiy 

yashash  (ro’yxatdan  o’tish)  joyi  bo’yicha  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish 

organi tomonidan oila boshlig’i yoki boshqa muomalaga layoqatli oila a’zosining 

yozma arizasi asosida, bola parvarishi bo’yicha nafaqa esa – bolaning onasi yoki 

uning o’rnini bosuvchi shaxsning arizasi asosida tayinlanadi. Alohida hollarda, 

oilada muomalaga layoqatli a’zolar bo’lmagan taqdirda nafaqa va moddiy yordam 

oila  a’zolarining  yozma  arizasisiz  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish  organi 

raisining taqdimnomasi bo’yicha tayinlanishi mumkin. Bolali oilalarga nafaqa va 

moddiy  yordam  ariza  beruvchining  doimiy  yashash  (ro’yxatdan  o’tish)  joyi 

bo’yicha  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish  organi  tomonidan  oila  boshlig’i 

yoki  boshqa  muomalaga  layoqatli  oila  a’zosining  yozma  arizasi  asosida,  bola 

parvarishi  bo’yicha  nafaqa  esa  –  bolaning  onasi  yoki  uning  o’rnini  bosuvchi 

shaxsning  arizasi  asosida  tayinlanadi.  Alohida  hollarda,  oilada  muomalaga 

layoqatli a’zolar bo’lmagan taqdirda nafaqa va moddiy yordam oila a’zolarining 

---

426 

yozma  arizasisiz  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish  organi  raisining 

taqdimnomasi bo’yicha tayinlanishi mumkin. 

Bolali oilalarga nafaqa, bola parvarishi bo’yicha nafaqa va moddiy yordam 

tayinlash to’g’risidagi ariza uch bosqichda ko’rib chiqiladi. 

Birinchi  bosqichda  maxsus  komissiya  ariza  berilgan  sanadan  boshlab  uch 

kun  muddatda  ariza  beruvchi  tomonidan  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish 

organiga taqdim etilgan ma’lumotlar asosida oilaning a’zosiga to’g’ri keladigan 

o’rtacha oylik jami daromad miqdorini aniqlaydi. 

Agar  oila  a’zosiga  to’g’ri  keladigan o’rtacha  oylik  jami  daromad  miqdori 

joriy  davrda  belgilangan  eng  kam  ish  haqining  1,5  barobaridan   kam  bo’lsa, 

maxsus  komissiya  oilaning  moddiy  va  mulkiy  holatini  tekshirish  sanasini 

belgilaydi. 

Ikkinchi  bosqichda  maxsus  komissiya  ariza  berilgan  sanadan  boshlab  o’n 

kun  muddatda  oilaning  moddiy  va  mulkiy  holatini  o’rganib  chiqadi,  shundan 

keyin tegishli nafaqa yoki moddiy yordamni tayinlash yoki tayinlashni rad etish 

to’g’risidagi xulosani fuqarolar yig’iniga yoki Komissiyaga kiritadi. 

Uchinchi  bosqichda  ariza  berilgan  oyning  oxirgi  kunidan  kechikmay, 

maxsus komissiyaning xulosasi inobatga olingan holda, ariza tegishli nafaqa yoki 

moddiy  yordamni  tayinlash  va  to’lash  yoki  tayinlashni  rad  etish  to’g’risidagi 

masalalarni hal etish uchun fuqarolar yig’ini yoki Komissiya tomonidan ko’rib 

chiqiladi. 

Oila a’zosiga to’g’ri keladigan o’rtacha oylik jami daromad, bolali oilalarga 

nafaqa,  bola  parvarishi  bo’yicha  nafaqa  yoki  moddiy  yordam  olish  uchun 

murojaat qilingan oydan oldingi oxirgi uch oy uchun hisoblab chiqilgan oilaning 

mehnatga  layoqatli  har  bir  a’zosining  o’rtacha  oylik  daromadi  summasini  oila 

tarkibiga kiritiladigan oila a’zolari soniga bo’lingan holda aniqlanadi.  

Agar  oilaning  mehnatga  layoqatli  har  bir  a’zosining  o’rtacha  oylik 

daromadlari  to’g’risida  taqdim  etilgan  ma’lumotlarda  daromad  summasi 

ko’rsatilmagan  bo’lsa  yoki  eng  kam  oylik  ish  haqining  2,5  baravaridan  kam 

summa  ko’rsatilgan  bo’lsa,  u  holda  oilaning  o’rtacha  oylik  jami  daromadini 

hisoblash  uchun  daromadni  normativdan  past  ko’rsatgan  yoki  daromadi 

mavjudligi  to’g’risidagi  ma’lumotlarni  taqdim  etmagan  oila  a’zolarining  har 

biriga nafaqa yoki moddiy yordamga murojaat qilingan oyda belgilangan eng kam 

oylik ish haqining 2,5 baravariga teng bo’lgan normativ daromad miqdori qabul 

qilinadi.  Ushbu  qoida  bola  ikki  yoshga  to’lgunga  qadar  uning  parvarishi  bilan 

band  bo’lgan  onalarga  (ularning  o’rnini  bosuvchi  shaxslarga),  ta’lim 

muassasalarida o’qiyotganlarga (mehnat shartnomasiga muvofiq ishlarni amalga 

oshirish hollari bundan mustasno), ishlamaydigan pensionerlarga, amalda shaxsiy 

yordamchi (dehqon) xo’jaligini yuritish bilan band bo’lgan oila a’zosiga, tuman 

---

427 

(shahar) bandlikka ko’maklashish markazlarida ishsiz sifatida ro’yxatga olingan 

fuqarolarga nisbatan tatbiq etilmaydi. 

Bolali oilalarga nafaqa, bola parvarishi bo’yicha nafaqa va moddiy yordam 

fuqarolar  yig’ini  yoki  Komissiyaning  qarori  bayonnomasi  asosida  to’lanadi. 

Tegishli  nafaqalar  va  moddiy  yordamni  to’lash  Xalq  bankining  bo’linmalarida 

(filiallarida)  fuqarolarning  o’zini  o’zi  boshqarish  organlarining  maxsus  bank 

hisob  raqamlariga  o’tkaziladigan  O‘zbekiston  Respublikasi  Davlat  byudjeti 

xarajatlarining  tegishli  iqtisodiy  tasnifi  bo’yicha  aks  ettirilgan  holda  mahalliy 

byudjet mablag’lari hisobiga amalga oshiriladi.