Menejment nazariyasi

13-bob.  IJT IM OIY  MENEJMENT
13.1.  Ijtim oiy  menejment  obyekti
13.2.  Jam oaning  ijtim oiy  rivojlanishi
13.3.  Inson  xulqi  om illari  tizim i
13.4.  G uruhlar  va  u larning   aham iyatlari
13.5.  Xotorn  tajribalari
13.6.  M enejm ent  nazariyasiga  Xotorn  ta jrib a s in in g  
ta'siri
13.1.  Ijtim oiy  menejment  obyekti
Iqtisodiyotni  boshqarish  ishlab  chiqarishni  boshqarishnigina 
emas,  balki  kishilar,  ularning  munosabatlari,  shu  jumladan,  ijtimoiy 
munosabatlarni  ham  boshqarish  demakdir.  Keng  ma’noda  iqtisodiy 
munosabatlar ham ijtimoiy munosabatlarni bildiradi,  chunki ular kishi­
lar  o'rtasidagi  munosabatlarni  ifodalaydi.  Ijtimoiy  munosabatlarning 
ikkinchi  darajasi  -  ishchilar,  dehqonlar  va  ziyolilar  o‘rtasidagi,  mil- 
latlararo  va  millatlar  ichidagi,  shahar  va  qishloq  o'rtasidagi,  aqliy  va 
jismoniy mehnat  bilan shug‘ullanuvchilar o'rtasidagi  munosabatlardir. 
Ijtimoiy  munosabatlarning  to'rtinchi  darajasi  -  mehnat  jamoalari 
o'rtasidagi  va  jamoa  azolari  munosabatlaridir.  Ijtimoiy  munosabat­
larning  bu  uch  darajasi  bir-biri  bilan  chambarchas  bog'liq.  Ijtimoiy 
menejment  har  bir  darajasining  obyekti  -  inson.  Ijtimoiy  munosa­
batlarni  boshqarish  insonni,  kishilarni  boshqarishdan  iboratdir.  O ’z 
navbatida,  ijtimoiy  munosabatlar  mohiyatini  aks  ettiruvchi  insonni 
boshqarish  bu  munosabatlarni  boshqarishni  bildiradi.
Birinchi  ikki  darajada  ijtimoiy  munosabatlarni  boshqarish  davlat 
tomonidan,  Konstitutsiya,  qonun  va  qarorlarga  muvofiq  amalga 
oshiriladi.  Mehnat  jamoalari  darajasida  mehnat  jamoalarini  boshqa- 
rish  korxona  m a’muriyati  tomonidan  mehnat  jamoasi  ishtirokida 
amalga  oshiriladi.
Korxona  faoliyatida  asosiy  o'rinni  ishlab  chiqarish  jamoasi  egal- 
laydi.  Korxona  faoliyati  samaradorligi  kadrlar  tanlashga,  ularning 
topshirilgan  vazifalar  bo'yicha  qay  darajada  unumli  mehnat  qilish- 
lariga  bog'liqdir.  Kishilarni  boshqarish  quyidagilarni  ko'zda  tutadi:

---

-  har  bir  insonning  ijtimoiy  ahamiyati,  ishlab  chiqarishdagi 
o‘rni,  vazifalari,  huquq  va  majburiyatlarini  belgilash.  Kishi  tomoni­
dan  egallanuvchi  o‘rin  jamoa  hal  etuvchi  masalalar,  kishining  tayyor- 
garlik  darajasi,  qobiliyat  va  qiziqishlariga  bog'liq  bo'ladi.  Bu  o'rin 
turli  huquq,  texnik-texnologik  me’yor  va  vakolatlar  bilan  belgilanadi;
-  har  bir  insonning  o'z  ijtimoiy  o'rni,  vazifasi,  majburiyatlari,  haq- 
huquqlarini  bilishi.  Bunga  ilm  olish,  tarbiya,  mutolaa  orqali  erishiladi;
-  har  bir inson  o'z  ijtimoiy  vazifasini  bajarishi.  Bunga  eng awalo, 
moddiy  va  ma’naviy  rag'batlantirish  tizimi,  uning  umumiy  va  kas- 
biy  tayyorgarligi,  intizomliligi  va  javobgarlik  darajasi  bilan  erishi­
ladi.  Kishi  ma’lum  bir  jamoa  azosi  bo'lgani  sababli  uning  egallay- 
digan  ijtimoiy  o'rni  ko'p  jihatdan  jamoaga  bog'liq  bo'ladi.