147
Havo massasining yer atmosferasi atrofida aylanishi ekspertlar tomonidan
turlicha baholangan. Shamollarning yillik nazariy zahirasi yer yuzidagi barcha
energiya zahiralardan 100 marta ortiq bo‘lib, 3300 x 1012 kVt/ soatni tashkil
qiladi. Ammo bu energiyaning faqatgina 10–12 % idan foydalanish mumkin.
O’zbekiston Respublikasida birinchi bo’lib Chorvoq suv omborining dam
olish hududida eng katta shamol energoqurilmasi o’rnatildi. Quvvati 750 kVt/soat
bo’lgan shamol energoqurilmasini o’rnatish, Janubiy Koreyaning “Doojin
Co.LTD” kompaniyasi yordamida amalga oshirildi. Shamol energoqurilmasi
maydoniga 40 m balandlikdagi minoraga shamol tezligini o’lchovchi
anemometrlar va boshqa nazorat-o’lchov asboblari o’rnatilgan. Shamol
energoqurilmasi bir yilda 12,3 million kVt/soat elekt energiyasi ishlab chiqaradi,
natijada 700 000 m
3
tabiiy gaz tejalmoqda, shamol energoqurilmasi o’rnatilgan
hududida shamolning o’rtacha tezligi 4,3 m/s ni, qish mavsumida esa 6,6÷7,1 m/s
ni tashkil qiladi. Shamolning ko’rsatilgan tezliklari, shamol energoqurilmasini
barqaror ishlashini ta’minlaydi.
“Inter Gopa” (Germaniya) va GEO NET (Germaniya) kompaniyalari
tomonidan uyushgan holda, “Qayta tiklanadigan energiya manbalarini
rivojlantirish salohiyatini baholash” hamda O’zbekiston Respublikasida shamol
energiyasi salohiyatini baholash ishlari amalga oshirildi. Ushbu ish natijalariga
ko‘ra respublikaning shamol energetikasi salohiyatining atlasi ishlab chiqilgan
bo‘lib, unda shamol energiya stansiyalarni ikki hududda qurish tavsiya etilgan.
“Nukus” va “Zarafshon” hududlari shamol energetikasining kelajakdagi
rivojlanishi uchun salmoqli salohiyatga egadir. Shuni hisobga olib yurtimizda
shamol energiyasidan elektr energiyasi olishni yanada rivojlantirish mumkin va bu
bilan kelejak avlod uchun tabiiy gazni ma’lum bir miqdorda tejashga erishiladi.
Bundan tashqari shamol turbinalarinig ikkita asosiy turlari mavjud: vertikal va
gorizontal aylanish o‘qli. Vertikal o‘qli turbinalar kichik tezlikdagi shamollarda
ishlaydi, shuning uchun ular past samarali hisoblanadi. Shuning uchun vertikal
o‘qli turbinalar juda kam qo‘llaniladi. Asosan ular uy uchun o‘rnatiladi. Uy uchun
kuriladigan shamol qurilmalarini qo‘llash tez sur’atlar bilan rivojlanib bormoqda.
Odatda uncha katta bo‘lmagan uy uchun 1 kVt atrofidagi elektroenergiyani 9 m/s
tezlikda esayotgan shamol energiyasidan olish mumkin. Yurtimizning adirlik, tog’
va tog’ oldi hududlarida vertikal o‘qli turbinalardan xonadonlar uchun shamol
generatorlari sonini ko’paytirish shamol energiyasidan foydalanish istiqbolining
rivojiga salmoqli hissa qo’shadi.
Do'stlaringiz bilan baham: