Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик – Қурилиш

 
 
 
 
 
 
 
 
Расм-1. Нурлатгичларнинг жойлашиш схемаси 
Нурлатгичларнинг сони ва хом-ашё юзасига нисбатан жойлашиш 
баландлиги иккита ёнма-ён нурлатгичдан чиқадиган тенг томонли 
учбурчакнинг учи тагликнинг хом ашёнинг тўлдириладиган қисми юзасида 

---

333 
турадиган қилиб танланади. Остки томондан тушадигани эса тагликнинг 
остига мос келиши керак. Эжекторнинг формаси ва эгрилик бурчаги пастки 
эгилган томонининг проекцияси тагликнинг марказидан ўтадиган чизиққа 
тушадиган қилиб лойиҳалаштирилади. Эжекторларни жойлаштиришда улар 
нурлатгичдан чиқаётган нурлар йўлини кесиб қўймаслигини таъминлаш 
керак. Ана шу ҳолда ажралган буғларни олиб кетишнинг максимал 
даражасига эришилади ва тушаётган энергиядан тўлиқ фойдаланилади.
Лабиринт тизимда эса, юқоридагилардан ташқари буғ оқими 
каналининг юқори қисмига қараб торайиб боришини таъминлаш керак 
бўлади. Бу буғ-ҳаво аралашмаси оқимини тезлигини оширади ва хом-ашё 
юзасидаги буғни олиб кетилишини тезлаштиради. Бу эса, ўз навбатида хом-
ашё температурасининг нисбатан пасайишига ва буғланиш жараёнини 
фаоллашишига олиб келади.
Бундай ҳолатни бошқа йўл билан ҳам амалга ошириш мумкин. 
Қуритиш жараёнида хом-ашё ҳам оғирлик жиҳатидан, шунингдек ҳам ҳажм 
жиҳатидан камаяди (масалан сабзи 8-11 марта, пиёз 12 марта, карам 40 марта 
ва ҳ.к.). Шунинг учун умумий оғирлиги 3-4 марта камайгандан сўнг, юқорида 
жойлашган тагликдаги маҳсулотни пастдаги тагликларга солиш орқали зарур 
миқдордаги маҳсулот қалинлигини таъминлаш орқали ортиқча иссиқликни 
олиб кетиш учун етарли буғ ажралишига эришиш мумкин. Бўшаган 
юқоридаги тагликлар янги хом-ашё билан тўлдирилади. Натижада ишлаб 
чиқариш самарадорлиги ҳам ортади.
Минора типидаги қуритиш конвейерларида хом-ашё солинган 
лентанинг ҳаракатланиши давомида қуритилаётган маҳсулот юқори 
қаватдаги лентадан пастки лентага ағдарилиб тушиши натижасида қуриш 
жараёни тезлашади. Пастки қаватдаги ленталарда ҳаракат тезлиги 
камайтирилиши ҳисобига улардаги маҳсулот қалинлиги ортиб боради ва 
натижада ортиқча иссиқликни олиб кетилишига етарли буғ ажралади. 
Натижада юқори сифатли маҳсулот олинади. 
Хулоса: 
1. Эжекция жараёнини қўллаш орқали табиий ҳолда маҳсулот 
таркибидаги сув буғларини ташқарига чиқиб кетиши таъминланади (эжектор 
тизими); 
2. Эжектор тизимини қўллаш қуритиш тезлигини оширади; 
3. Тавсия қилинган ўзгаришлар таркиби ва товар кўриниши сифатли 
бўлган маҳсулот ишлаб чиқарилишини таъминлайди; 
4. Энергия тежамкор, самарадорлиги юқори қуритиш қурилмаси
яратилади.