Литература
1. IRENA (2020), Renewable capacity statistics 2020 International Renewable
Energy Agency (IRENA), Abu Dhabi.
2. Концепции развития возобновляемой энергетики Республики Узбекистан
на 2017-2019 годы.
3. Avezova N.R., Vokhidov A.U., Farmonov A.A., Dalmuradova N.N. Renewable
Energy: Challenges and Solutions// Applied Solar Energy, 2019, V.55, PP 149–
152.
4. R. Urraca, T. Thomas Huld, A. Gracia-Amillo, et al., “Evaluation of global
horizontal irradiance estimates from ERA5 and COSMO-REA6 reanalyses,
using ground and satellite-based data”, Solar Energy, no. 164, pp. 339–354,
2018.
5. UZBTA 8008 АБР «Развитие использования солнечной энергии в
Узбекистане», 2013-2017 гг.-с.109-121.
6. Avezova N. R., Rakhimov E. Yu., and Izzatillaev J. O. Resource Indicators
Used for Solar Photovoltaic Plants in Uzbekistan Part 1.// Applied Solar Energy,
2018, Vol. 54, No. 4, pp. 273–278.
НАМУНАВИЙ УЙЛАРНИНГ ИССИҚ СУВ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИДА
ҚУЁШ ЭНЕРГИЯСИДАН ФОЙДАЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ
проф. Ғ.Н. Узоқов, доц. С.М. Хужакулов, докторант С.И. Ҳамраев, асс. Ғ.Ю.
Рўзиқулов, талаба Сафарова С.У. (ҚМИИ)
Бинолар ва аҳоли турар-жойларинг иссиқлик таъминоти тизимида
қайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланиб, энергия ва ресурсни
тежайдиган янги технология ва ускуналарни жорий қилиш бўйича комплекс
тадбирларни амалга ошириш, кўп хонадонли уйлар, ижтимоий ва бошқа
объектларда энергия самарадорлигини ошириш, намунали уйлар ва
хонадонлар учун алоҳида иссиқлик таъминоти тизимлари, қуёш
коллекторлари (гелиоқурилмалар) асосида иссиқ сув таъминоти тизимларини
жорий этиш долзарб вазифалар ҳисобланади [1].
Ушбу мақолада самарали гелиоқурилмаларни яратиш мақсадида
намунали уйларнинг иссиқлик таъминоти (иситиш ва иссиқ сув таъминоти)
тизими таҳлил қилинди ва йиллик ёқилғи-энергия ресурслари харажатлари
аниқланди (1-жадвал).
189
1-жадвал
Намунали уйнинг иссиқлик таъминотида йиллик табиий газ ёқилғиси
харажатлари (иситиш юзаси 174 м
2
)
№
Табиий газ
истемол
қилувчи
асбоблар
Сон
и
Истеъмол
қуввати,
м
3
/соат
Ишлатиш
давомийлиг
и, соат
Газ
истемол
и 1
суткада,
м
3
/сутка
Бир
ойда
,
м
3
/о
й
Бир ойда газ
харажатлари
, сўм
(1 м
3
учун
2020.01.01
ҳолатда 380
сўм)
Бир йилда
газ учун
тўланадига
н
харажатлар
,
сўм
1
КМУ-16
маркали
қозон
қурилмаси
1
1.9
24
45.6
1368
519 840
4104 м
3
559 520
(3 ой)
2
Artel Milagr
o 01-K
серая КП
газ плита
1
0.2
6
1.2
36
13 680
432м
3
164 160
(12 ой)
Жами
2
2.1
30
46.8
1404
533 520
1 723 680
Табиийки, иссиқ сувга бўлган эҳтиёж йил давомида сақланиб туради,
лекин баҳор ва ёз мавсумида сув қиздириш қозонини ишлатиш ёқилғи
харажатларини юқорида келтирилган кўрсаткичлардан 2-3 баробарга ошиб
кетишига олиб келади. Амалиётда намунавий уйларнинг иссиқ сув
таъминоти тизимида электр иситиш усулига асосланган Royal электр сув
иситгичлари қўлланилади.
Лекин, бу ускуналардан фойдаланилганда фақат электр энергияси
харажатларининг ўзига бир йилда 2,2-2,5 млн сўм сарфланишига тўғри
келади.
Мавжуд сув иситиш тизимларининг энергия истеъмоли таҳлили шуни
кўрсатадики, анъанавий энергия манбаларини истеъмол қилиш билан
ишлайдиган барча қурилмалар энергетик ҳажмдор, қиммат ва ишлатиш
жараёнида
катта
харажат
талаб
қилади.
Шу
сабабли,
ясси
гелиоколлекторларнинг автоном иссиқлик таъминоти тизимида қўлланилиши
самарали усуллардан ҳисобланади [2, 3, 4].
Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Иссиқлик энергетикаси”
кафедрасида олиб борилган илмий изланишлар асосида қуёш сув қиздириш
қурилмали автоном иссиқ сув таъминоти тизими таклиф қилинди. Бу
қурилманинг асосий афзалликлари шундаки, ундан маиший яшаш
шароитларининг исталган соҳасида фойдаланиш мумкин, ихчам, ўз-ўзини
қоплаш муддати қисқа ва эксплуатация харажатларини кам миқдорда талаб
қилади (1-расм).
190
1-расм. Ясси қуёш коллекторли сув иситгичи.
Ясси қуёш коллекторли иссиқ сув тизимининг асосий техник-
иқтисодий параметрлари 2-жадвалда келтирилган.
2-жадвал
Ясси қуёш коллекторли сув иситгичи параметрлари
Агар Ўзбекистон ҳудудида, хусусан Республикамизнинг жанубий -
туманларида ўртача қуёш радиацияси q
р
=700-1000 Вт/м
2
ва йиллик қуёшли
даврни 2900-3050 соат/йил эканлигини ҳисобга олсак, таклиф этилаётган
тизим ўзини тўлиқ оқлайди ва сарфланган харажатларни 1 мавсумда
қоплайди.
Таклиф қилинилаётган ясси қуёш сув иситиш қурилмаси йилига 1 м
2
коллектор сиртига тушадиган қуёш нурланиш энергияси ҳисобига 220-250 кг
шартли ёқилғини тежаш имконини беради.
Do'stlaringiz bilan baham: |