Parazit begona o'tlar va ularga qarshi kurashish choralari

Haqiqiy parazit begona o‘tlar. MDH davlatlari xududida haqiqiy parazit begona o‘tlarning 38 ta turi uchraydi. Ularning barchasi bir yillik o‘simliklar bo‘lib, ular hamma o‘t o‘simliklar, chala butalar, butalar, daraxtsimon o‘simliklar poyasi va ildizida parazitlik qiladi. Parazit begona o‘tlarning bargi va ildizi bo‘lmaydi. Zarpechakda yaxshi rivojlanmagan tangacha shaklidagi barglar uchraydi. Bu guruhga kiradigan parazitlar deyarli hamma vaqt boshqa o‘simliklarning shirasi hisobiga yashaydi. Tanasida xlorofill bo‘lmaganligi uchun barcha parazit o‘simliklarda yashil rang bo‘lmaydi. O‘simliklarga yopishib yashashiga qarab, ular poya va ildiz parazitlarga bo‘linadi.
Poya parazitlari. Parazitlarning bu kichik guruhga pechakguldoshlar (Cuscutaceae) oilasiga kiradigan zarpechaklarning barcha turi kiradi. O‘zbekistonda madaniy ekinlar orasida zarpechakning 7 xil turi uchraydi. Ular karantin begona o‘tlar hisoblanib, o‘z navbatida ingichka poyali va yo‘g‘on poyali zarpechaklarga bo‘linadi.
Ildiz parazitlari. Ularga shumg‘iyalarning barcha turi kiradi. Shumg‘iyaning 140 ga yaqin turi subtropik va mo‘tadil iqlimli mintaqalarda tarqalgan bo‘lib, ulardan eng zararlisi quyidagilardir: shoxlagan nasha va tamaki shumg‘iyasi (Orobanche ramosa L.); kungaboqar shumg‘iyasi (O. Cumana Waeyer); misr shumg‘iyasi (O. aeyptica); mutel shumg‘iyasi (O. muteli); beda shumg‘iyasi, ya’ni sariq
shumg‘iya (O. lutea). O‘zbekistonda kungaboqar va misr shumg‘iyasi ko‘proq uchraydi.
Yarim parazit begona o‘tlar. Bu begona o‘tlar Markaziy Osiyo davlatlarida tarqalmagan bo‘lib, asosan Evropada, Rossiyada uchraydi. Yarim parazit begona o‘tlarning yashil barglari bo‘lib, ular fotosintez qilish qobiliyatiga ega. Ularga katta rinantus (Rhinanthus major), katta pogryemok (Alectorolophus major), zubchatka (Odontites rubra), ochanka (Euphra sia montana) kabi o‘simliklar kiradi.
Noparazit begona o‘tlar. Begona o‘tlarning bu guruhiga yashil bargi va ildiz tizimi bo‘lgan, mustaqil hayot kechiradigan o‘simliklar kiradi. Noparazit begona o‘tlar o‘suv davrining uzun yoki qisqaligiga qarab ikki katta guruhga: kam yillik va ko‘p yillik o‘tlarga bo‘linadi.