Page 644 урф-одат ва анъаналар – миллий қадриятларни

маҳсулидир. Маросимлар эса анъаналар ва урф-одатларнинг амалий 
кўринишидир.
Анъаналар ва урф-одатлар миллий, маданий, маиший, ижтимоий-
сиёсий ва диний бўлиб, миллий қадриятларнинг ажралмас қисмидир. Чунки ҳар 
1
Фалсафа қомусий луғат. Т., «Шарқ», 2004 йил. 416-бет. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 4 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 645
қандай урф-одат, удум, расм-русум, маросим ва анъаналар миллий қадриятлар 
негизида шаклланади ва миллий виждон, миллий руҳ, миллий хулқ, миллий одоб-
ахлоқ меваси сифатида уни яратган зукко халқ тарбиясининг асосини ташкил 
этади. Жамиятни бошқаришнинг маънавий омили сифатида ёшлар қалбида меҳр-
муҳаббатли бўлиш, оила ва Ватанни севиш, аждодлар меросидан баҳра олиш ва 
ҳаётни қадрлаш каби туйғуларни шакллантиради. 
Миллий қадриятлар ҳар бир халқнинг олтин мероси ҳисобланади.
Ўзбекистон давлат сифатида ўз мустақиллигини қўлга киритгандан кейин 
Қурбон 
ва Рўза ҳайитлари, 
"Наврўз" (баҳорги тенг кунлик - йил боши 21-22 март), 
"Ангом Ҳайит" (ёзнинг энг узун куни тўрт унсурнинг яна бири Сув сайили), 
"Меҳржон" (кузги тенг кунлик 22 сентябр), "Сада" (қишнинг энг узун туни, тўрт 
унсурнинг бири – олов байрами) каби халқона қадриятлар тикланди. 
Шунингдек, 
Мустақиллик байрами, Конституция куни, Хотира ва қадрлаш куни, Ўзбек тили 
байрами кабилар истиқлол даврининг анъанавий қадриятларига айланди. Маҳалла 
тизимининг бошқарув сифатида йўлга қўйилиши, ҳашарларнинг тикланиши, 
одатларга эътибор кабилар қадимий анъаналарнинг бугунги кундаги аҳамиятини 
кўрсатади.
Умар Ҳайём ўзининг «Наврўзнома» асарида урф-одатларга алоҳида 
тўхталган. Олим Қуёш тақвими бўйича Наврўз куни қандай белгилангани ва 
байрамни қай тарзда ўтказганликларини тарихий далиллар билан баён қилади. 
Алломанинг фикрича, «Кимки Наврўз куни байрам қилиб қувонса, кейинги 
Наврўзгача хуррам бўлади ва фароғатда яшайди»
2
.
Умуминсоний қадрият даражасига кўтарилган Наврўз байрамида 
муҳтожларга ёрдам кўрсатиш, бемор ва етим-есирлардан меҳр-мурувватни 
аямаслик, кексаларни зиёрат қилиб, ўтганларни хотирлаш ўзбекона урф-
одатларнинг муҳим қисмидир. Наврўз айёмида урушганлар ярашишган, гуноҳлар 
кечирилган. Гаплашмай, юрагида кин сақлаб юриш гуноҳ саналган. «Айни 
шу бетакрор ва дилбар фаслда барчамиз ўзимизни яшариб кетгандек, 
вужудимизга янги куч-ғайрат, азму шижоат киргандек ҳис этамиз. Неча 
юз йиллик анъана ва қадриятларимизни янгитдан кашф этамиз, қандай буюк 
тарих, қандай буюк маданият ворислари эканимизни яна бир бор англаймиз. 
Ва бундан қалбларимиз ғурур ва ифтихорга тўлади»
3
. Айниқса, Наврўз таоми 
бўлган Сумалак (буғдой кўкатидан пишириладиган таом)ни пишириш ва 
тарқатиш тартибига доир урф-одатлар кишиларни ҳамжиҳатликка, бир жамоа 
эканлигини ҳис қилишга, бир-бирини тушунишга ундаган.
2
Умар Хайём. Наврузнома. Т., «Меҳнат», 1990 йил. 12-бет.
3
Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Мирзиёевнинг Наврўз умумхалқ байрамига бағишланган 
тантанали маросимдаги табрик сўзи. 21 март 2019, 
https://www.gazeta.uz/uz/2019/03/21/navroz-tabrik/
  

---