P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

tarmoqlarini loyqa bosishi, ifloslanishi, suvlar sifatining buzilishi
natijasida suv xo'jaligi, suv transporti, baliqchilik va energetika
kabi xalq xo'jaligi tarmoqlari ham sezilarli zarar ko'radilar.

---

Yuz berish tezligiga ko'ra geologic (m e’yorida) va antropogen
(tezlashgan) eroziyalar farqlanadi. Geologik eroziya nisbatan
sekin k ech ad igan tab iiy ja r a y o n b o ‘lib, tuproq o ‘z - o ‘zini
tiklashga ulguradi, y a ’ni bu turdagi eroziyaning salbiy ta ’siri
birmuncha kamroq deyish mumkin. Antropogen yoki tezlashgan
eroziya inson n ing d eh qon ch ilik va boshqa ishlab chiqarish
faoliyatlarini n o to ‘g ‘ri amalga oshirish natijasida yuz beradi. Bu
turdagi eroziya k o ‘pincha tezroq kechadi. Shu tufayli tuproq o ‘z-
o ‘zini tiklab ulgurmaydi, oqibatda degradatsiya jarayorii avj
olib, unumdorlik pasayib ketadi.
Eroziya jarayonini keltirib chiqaruvchi omillarning turiga
qarab, suv eroziyasi va sh am ol eroziyasi (deflyatsiya) kabi
turlarga b o'lin ad i. Yerlarni eroziyalanish darajasiga, y a ’ni
eroziya ta ’sirida gumusli qatlam ni qanchalik qisqarganligiga
qarab, k uchsiz, o 'rta c h a va k u ch li eroziyalan gan xillarga
ajratiladi.
E roziya va d eflyatsiya ja rayon lari r o ‘y berishiga ko'ra
quyidagi tabiiy va antropogen omillar sababchi bo‘ladilar: Tabiiy
om illar- yer yuzasi relyefining notekisligi, ya’ni past-baland, qiya
va nishabliklarning mavjudligi, kuchli sham ollam ing tez-tez esib
tu rish i, tu p ro q n i o ‘z x u su siy a tla r ig a k o ‘ra er o z iy a y o k i
deflyatsiyaga moyilligi, tuproq yuzasida o ‘simlik qoplam ining
yetarli em asligi, yog 'in -soch in m iqdori va ularning y o g ‘ish