P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

milliard
tonnadan ortiq, 160 dan ortiq neft konlari mavjud. N eft va gaz
konlari asosan Ustyurt, B uxoro-X iva, jan u bi-g‘arbiy H isor,
Surxondaryo, F arg‘ona m intaqalarida joylash ga n . Q idirib
topilgan zaxiralari respublika ehtiyojini tabiiy gaz bo'yicha 35
yildan ko'proq, neft b o‘yicha esa 30 yilgacha qondirishi mumkin.
O 'zbekistondagi neft va gaz zaxiralarining qazib olinganlik
darajasi bor-yo‘g ‘i 32% ni tashkil etadi. Qazib olinayotgan gazlar
tarkibida etan, propan, butan va boshqa komponentlar mavjud
bo'lib, ular polimer materiallar - polietilen, polivinilxlorid va
boshqa moddalar olish uchun yaroqlidir. Sho'rtan gaz-kim yo
kompleksidan olinayotgan propandan nitrilakril kislota olib,
undan nitron tolasi ish lab chiqarish m um kin. G az va gaz
k ond esatin i qayta ishlab, oltingugurtli birikm alar o lish va
ulardan foydalanish imkoniyatlari mavjud. Respublika hududida
3 ta neftni (F arg‘on a, O ltiariq va Buxoro) va ikkita gazni
(Sho'rtan, Muborak) qayta ishlaydigan zavodlar mavjud b o ‘lib,
ular yangi texnologik jihozlar bilan ta’minlangan. Shuning uchun
u la r n i 
a tr o f-m u h itg a
y e tk a z a d ig a n
zarari 
k esk in
k a m a y g a n .0 ‘zb ek iston hududida 3 ta yirik k o ‘mir konlari
mavjud. Bular: Angren, Sharg‘un va Boysun konlaridir. Bular
orasida Angren k o ‘mir koni eng noyob kon hisoblanadi. Bu
yerda k o ‘mir zaxiralari ochiq usulda 150-250 metr chuqurlikda
joylashgan k o ‘mir qatlamlarini qazib olish va yer osti usulida
k o ‘mirni gazga aylantirish y o ‘li bilan foydalanilmoqda. Bunda
chiqitsiz texnologiyaga amal qilinmoqda.
Tekshiruv savollari
1. Y er o sti q a z ilm a la r in in g ja m iy a t riv o jid a g i r o lin i