P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

saqlovchi qatlamlardan konga oqib kiradigan suv miqdori ham
ortib boradi. K on ichida va uning atrofida burg‘ulangan
quduqlar orqali minglab, m illionlab m
3
 suv kon tashqarisiga
chiqarib turiladi. Natijada kon atrofidagi 10-20 km gacha
b o ‘lgan m asofalarda yer osti suvlari sathi pasayib, buloq va
quduqlarning qurishiga sabab b o ia d i.
K on qazish ishlarida bir vaqtning o'zida yoki ketma-ket qisqa
vaqt ichida 5 -6 tonnadan 200-300 tonnagacha, ba’zan 500-1000
tonnagacha portlovchi moddalar ishlatiladi. Har bir m
3
tog*
jinsini portlatish uchun 0,7-0,9 kg portlovchi m odda ishlatiladi.
K aryerlarda b o ‘ladigan p ortlatish lar atm osferan in g k atta
miqdorda chang va gazlar bilan ifloslanishiga olib keladi. Hozirgi
v a q td a t o g ‘ jin s la r in i p o r tla tish h iso b ig a a tm o sfe r a g a
ch iq arilayotgan chiqindilar hajm i 
2
m illion m
3
ga yetadi.
K a ry erla rd a bir m arotab a u m u m iy p o r tla tish v a q tid a
atm osferaga 250 tonna chang va 5 -6 ming m
3
zararli gazlar
ch iq ad i. B unda h o sil b o'lgan ch an g b ulu tlari 3000 m etr
balandlikkacha k o ‘tarilib, shamol yo'nalishi b o‘ylab 1-1,5 km
gacha tarqaladi. Bulardan tashqari, tog‘ jinslarini tashish vaqtida
atmosfera transport vositalaridan chiqadigan zararli gazlar va
yo'llard an k o ‘tariladigan ch an glar bilan ham ifloslan ad i.

---

Oqibatda tuproq tarkibi o'zgarib, hosildorlik kam ayadi, suv
havzalari, dov-daraxtlar, parranda-yu darrandalar zarar k o‘radi.
Insonlar turli kasalliklarga chalinishlari mum kin. M asalan,
Buyuk B ritaniya tuproqlarida rux elem eti m iq dorinin g va