P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

kiradi. Insonlar tom onidan ilmiy asosda o'zgartirilgan, tartibga
solib turiladigan eng maqbul yashash sharoitlari yaratilgan va
iqtisodiy jihatdan samarali, m a’danli landshaftlar ham mavjud.
Landshaftlarni m uhofaza qilish deganda ularning o'ziga xos
m u v o z a n a t h o la tin i sa q la sh tu sh u n ila d i. L a n d sh a ftla rn i
m uhofaza qilishning turli shakllari mavjud, jumladan:
• biogeos^nozlar majmuasi sifatida ularni to ‘la muhofaza
qilish;
• landshaftlar qiyofasini va bir butunligini to ‘la saqlagan
holda ayrim tabiat obyektlarini muhofaza qilish;
• qulay antropogen landshaftlarni yaratish.
D u n yo m am lakatlarining 124 tasida 2600 dan ortiq yirik
m u h ofaza ostiga olingan hududlar mavjud b o ‘lib, ularning
umumiy maydoni 4 m ln.km
2
 dan ortiq yoki quruqlikning 3%ga
yaq in qism in i tashkil q ilad i. Bulardan tashqari, bir qator
mamlakatlarda himoya ostiga olingan 13 mingdan ortiq, umumiy
m aydoni 
1000
 gektar atrofida bo'lgan uchastkalar ham mavjud.
Dunyoning turli mamlakatlarida muhofaza qilinadigan hududlar
shakli turli-tuman. Masalan, q o‘riqxonalar, milliy parklar, tabiiy
istiroh at b o g ‘lari, buyurtm alar, yo v v o y i tab iatn in g nodir

---

uchastkalari, parvarishxonalar va hokazo. Chet mamlakatlarda
tabiiy uchastkalarni muhofaza qilishning asosiy shakli bu milliy
p a rk la r va q o ‘r iq x o n a la r b o 'ls a , M D H d a v la tla r id a
qo'riqxonalar va buyurtmalardir.
Q o‘riqxonalar tabiiy hududlarni alohida muhofaza qilishning
eng oliy shaklidir. U lar faqat davlat ahamiyatiga m olik ilmiy va
ilm iy -te x n ik v azifalarn i hal etish g a m o 'lja lla n g a n . M D H