P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

oqilona foydalanish deyilganda ushbu maqsadlarga qaratilgan
tashkiliy, texnologik, iqtisodiy, huquqiy, muhandislik va boshqa
chora-tadbirlar majmui tushuniladi.
Tuproqlar eroziyasi va deflyatsiyasining oldini olish va ularga
qarshi kurash yerlarni muhofazalashdagi markaziy masalalardan
biri hisoblanadi. Eroziyaning oldini olishga qaratilgan tadbirlar
quyidagi 4 ta guruhga b oiin ad i.
1. 
T a s h k iliy - x o ‘ja lik ta d b irlari. Bu g u ru h g a yerdan
foydalanish hududlarini to ‘g ‘ri tashkil etish, y a ’ni yerlarning
tuproq iqlim sharoitlari, qanday xildagi eroziyaga uchraganligi
va eroziyalan ish darajasiga qarab yerdan foyd alan ish n in g
tabaqalashtirilgan rejalarini tuzish va ular asosida eroziya va
deflyatsiyaga qarshi kurashish va uniftg oldini olish usullarini
belgilashga oid chora-tadbirlar kiradi. Ular yer uchastkalaridan
foydalanish maqsadlarini aniqlash, ekinlar turi va ularning o'zaro
nisbatini belgilash, sug'orish, o'g'itlash qoidalarini belgilash,
ishlov berish va ekin o'stirish texnologiyalarini(texnologik xarita)
tuzish, chorva hay vontarini boqishni tartibga solish, dehqonchilik

---

mashinalarini tanlash kabi bir qator tashkiliy-xo‘jalik ishlarini
o ‘z ichiga oladi. Masalan, k o ‘p yillik o'tsim on ekin(beda) bilan
qoplangan tuproqning eroziya ta ’sirida yuvilishi 
0
ga teng deb
olinsa, bir yillik kam ishlovtalab ekinlar(bug‘doy, ozuqa o ‘tIari)
o'stirilgan tuproqlarda yuvilish 4 -5 m arta, k o ‘p ishlovtalab
ekinlar (g‘o ‘za, makkajo'xori, kartoshka) o ‘stirilgan tuproqlarda
yuvilish 25 marta yuqori bo'ladi. Eroziyaga m oyil yengil (yengil
qumoq, qum loq, qumli) tuproqlarda k o‘p yillik o ‘tsimon ekinlar