14-jadval
Ichimlik suvining kimyoviy tarkibi bo‘yiclia me’yorlari
№
Kimyoviy m oddalar
Me’yorlar mg/litr(gacha)
1
Qoldiq alyuminiy
0,5
2
Berilliy
0,0002
3
Molibden
0,25
4
Margimush
0,05
5
Nitratlar
45
6
Qoldiq poliakrilamid
2
7
Qo‘rg"oshin
0,03
8
Selen
0,001
9
Stronsiy
7,0
10
Ftor .
0,7-1,5
15-jadval
Ichimlik suvining bakteriologik tarkibi bo‘yicha me’yorlar
YiUar
Suv
sathi,
metr
Suv
hajmi,
km '
. Suv
egaUagan
may-doo
ming km1
Deogizning
qurigan
maydoni,
ming km2
O ral bo'yigi kclnvcbi
suvlar miqdori, km3
Amu-
daryo
Sirdar>o
Umumiy
1960
53,00 1062,00
66,09
-
37,9
21,0
58,90
1989
39,33 354,00
38,40
27,03
1,00
4,40
5,40
1990
38,51 323,00
*36,40
29,04
9,00
3,50
12,50
1991
37,75 299,00
34,80
31,32
12,5
4,00
16,50
1992
37,26 286,00
33,90
32,31
28,9
4,60
33,50
1993, 36,94 278.00
33.90
33,02
18,8
7,90
26,70
1994
36,94 278,00
33,30
33.02
21,7
8.90
30,60
1995
36,11 250,00
32,30
33,80
5,1
5,20
10,30
1996
35,48 230,00
26,70
34,50
7,46
5,10
12,56
2004
31,0
115,0
21,9
45,0
-
-
-
16-jadval
Ichimlik suvining orgonoleptik xususiyatlari bo‘yicha me’yorlari
№
K o ' r s a t k i c h l a r
M e’y o rla r
1
200°C va 600°C isitilgandagi suv hidi, ball
2 gacha
2
200°C da suvning m a/asi, ball
2 gacha
3
Suvning rangi.daraja
20 gacha
4
Suvning loyqaligi, slandart bo'yicha mg/'l
1,5 gacha
17-jadval
Ichimlik suvining organoleptik xossalariga ta ’sir etuvchi
ko ‘rsatkichlar bo‘yicha me’yorlari
№
K o ‘ r s a t k i c h l a r
M e’y o rla r
1
rN ko'rsatkichi
6,0-9.0
2
Temir, mg/1
0,3 gacha
3
Suvning umumiy qattiqligi, mg/ekvl
7 gacha
4
Marganets. mg/1
0,1 gacha
5
Mis, mg/1
0,1 gacha
6
Qoldiq polifosfatlar (RO 3-4), mg/1
3,5 gacha
7
Sulfatlar
500 gacha
8
Xloridlar, mg/1
350 gacha
9
Quruq qoldiq, mg/1
1000 gacha
10
Rux, mg/1
5,0 gacha
Ichimlik suvining jadvallarda keltirilgan ko'rsatkichlaridan
tash q ari, sa n o at k o rx o n a la rid a n , q ishloq x o 'ja lik yerlarini
su g‘orishdan va kom m unal x o 'jalik lard an chiqadigan oqava
suvlar tarkibidagi m oddalarning ham ruxsat etilgan m e’yorlari
ishlab chiqilgan va ro'yxatga olingan. Hozirgi kunda bunday
kimyoviy m oddalar soni 800 dan ortiq. •
3.5. Oqava suvlar va ularni tozalash usullari
H ar qanday ishlab chiqarish korxonasida suvdan foydalanish
ozmi-ko‘pmi ikkita muhim vazifani yechishni taqozo etadi. Bular
suv sarfini kam aytirish va asosiy texnologik jaray onga t a ’sir
ko'rsatm agan holda suvning tozalik darajasini oshirishdir.
Ishlab chiqarish korxonalari uchun suvdan foydalanishning
oqilona sxemasini ishlab chiqish suv t a ’m inoti balansini analiz
qilishdan boshlanadi. Bu quyidagicha am alga oshiriladi:
• texnologik jarayon uchun ishlatiladigan toza suv miqdorini
aniqlash;
■ foydalaniladigan suv sifatiga qo'yiladigan talablarni bilish;
■ oqava suvlarning m iqdoriy va sifat xarakteristikalarini
aniqlash;
• tozalash qurilm alarining oqava suvlarni tozalagungacha
va tozalangandan keyingi ishini analiz qilish;
• korxonaning suvdan foydalanish sxemasini analish qilish.
Y uqorida sanab o'tilgan tadbirlar asosida ishlab chiqarish
korxonalari suv ta ’m inotining yopiq yoki shunga yaqin sxemasi
tuziladi.
O q a v a s u v la rn i tu r li xil c h iq in d ila r d a n to z a la s h d a
q o 'lla n ila d ig a n usul, ish la tila d ig a n jih o z va q u rilm a la rn i
tan lash d a tozalash qurilm asining zam onaviy texnologiyaga
mutanosibligini va tozalash qurilmasining foydali ish k o ‘rsatkichi
darajasini e ’tiborga olish muhimdir. Chunki suvni chiqindilardan
tozalashda uning fizik-kimyoviy hossalarini, sifat va m iqdor
ko'rsatkichlarini va tozalash qurilmasi ishlaganda oqava suvlar
sa rfin i bilish m u h im a h a m iy a tg a ega. K o 'p c h ilik s a n o a t
korxonalaridan chiqadigan oqava suvlarning tarkibi va ularning
to zalash q u rilm asid a tozalash uchun u z a tila d ig a n m iqdori
doimiy, y a ’ni o'zgarm asligi bilan xarakterlanadi. Lekin, b a ’zi
tex n o lo g ik ja ra y o n la rd a o q a v a su v la rn in g y u q o rid a aytib
o 'tilg a n xususiyatlarini qisqa vaqt davom ida o ‘zgarib turish
h o la tla r i h a m b o 'l ib tu ra d i, bu esa o ‘z n a v b a tid a ish
ko'rsatkichini keskin kam aytirib yuborishi yoki qurilm aning bir
m e’yorda ishlashini butunlay izdan chiqarishi m umkin. Masalan,
m etall y u z a la rg a term ik ishlov berish, kim yoviy sexlardan
chiqadigan tasodifiy tashlandiqlarning oqava suvlarga kelib
quyilishi oqibatida ular tarkibidagi zararli o g ‘ir m etallar miqdori
keskin oshishiga olib keladi. Shuningdek, yog'in-sochinlar tufayli
hosil b o 'lg a n oqava suvlar ham tozalash qurilm asiga kelib
tushadigan suv m iqdorini keskin oshirib yub o rad i. Bunday
h o lla rd a to z a la s h q u rilm a sin in g b ir m e ’y o rd a ish la sh in i
ta ’m inlash uchun, albatta, chiqindi m iqdorini yoki oqava suvlar
sarfmi o ‘rtacha holatga keltirish kerak, b a ’zi hollarda ikkala
k o ‘rsatk ich d an ham foydalan ish g a to ‘g ‘ri keladi. 0 ‘rtacha
holatga keltirish tark ib i va m iqdori tu rlich a bo/lgan oqava
su v la rn i m a ’lum n is b a tla rd a a ra la s h tir is h o rq a li am alg a
o s h irila d i. B u n in g u c h u n a v v a l to z a la s h q u rilm a s ig a
aralashtirgich o ‘m atilib, uni tanlashda va hisob-kitob qilishda
asosan oqava suvning xususiyatlariga e ’tibor beriladi.
Oqava suvlarni tozalashning bir necha usullari m avjud va ular
turlicha tavsiflanadi. T ozalash insh o o tlari qurish da avvalo,
o q ava suvlardag i m o d d ala r, u larn in g m iq d o ri va agregat
holatlariga e ’tibor beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |