P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

Til  va  nutqning  grammatik  tuzilishi

Har bir kishi nutqining lug'at tarkibi tilning grammatik tuzilishidan ajral­

gan  holda mavjud boiishi  mumkin  emas.  Xuddi,  shuningdek,  har bir kishi 

o'z tilining lug'at tarkibini  shu tilning grammatik tuzilishi asosida egallaydi.

Har  bir  so'zning  o'z  ma’nosi  bor,  lekin  har  bir  so'z  o'z  shaklini 

o'zgartirib, grammatika qoidalari asosida tuzilgan biror gap tarkibiga kir- 

ganidagina muayyan bir ma’no oladi. Grammatika qoidalari asosida tuzil­

gan  nutq  so'zlardan  iborat  boiadi.  Lekin  bunday  gaplarda  ifodalangan 

fikr shu gaplar tarkibiga kirgan so'zlar ma’nosiningjamidan iborat boiadi, 

degan  ma’no  chiqmaydi.  Gapda  ifodalangan  fikr  yoki  boshqacha  qilib 

aytganda,  nutqning  ma’nosi,  shu gapni  tashkil  etgan  so'zlar ma’nosining 

jamida  hamisha keng va boy boiadi.  So'zlarning ma’nosi  bilan  nutqning 

mazmuni bir-biriga aynan teng bo'lmaydi.  Buni shundan bilish mumkin- 

ki,  muayyan  bir ma’nodagi so'zlar,  ularning shakllari va gapdagi o'rinlari 

o'zgarishiga  qarab,  turli  ma’no  oladi.  Masalan: 

0