P h aydarova

chap o ‘mrov osti 
arteriyasi m ustaqil chiqib, oldingi 
ch ap oyoqqa b o rad i. A orta k o 'k ra k b o ‘lim id a n q o rin
bo‘shlig‘iga o ‘ta turib ichak arteriyasi, oldingi ichak tutqich 
arteriyasi, jinsiy organlar va buyrakka boradigan arteriyalar 
keyingi ichak tutqich arteriyasini hosil qiladi. Chanoq kamari- 
ga yetgach, ikkita 
umumiy yonbosh arteriyasi 
chiqib, dum- 
ni qon bilan ta ’minlovchi ingichka 
dum arteriyasiga 
aylana- 
di.
Katta qon aylanish doirasining venalari. 
Orqa oyoq- 
lardan keladigan venoz qon juft 
son venasiga 
yig‘iladi. Bu 
venalar chanoq oldida bir-biriga qo‘shilib, 
toq keyingi kovak
venani 
hosil qiladi. Shunday qilib, barcha sutemizuvchi- 
lardagi kabi quyonda ham buyrakning qopqa sistemasi yo‘q 
b o ‘lib ketgan. Keyingi kovak vena um urtqa pog‘onasi b o ‘ylab 
yurakka yo‘naladi va yo‘l-yo‘lakay gavda devori (teri va 
muskullar) bilan organlardan chiqqan bir qancha venalarni 
o'ziga qo‘shib oladi. 0 ‘ng yurak b o ‘lmasiga quyilish joyining 
oldida esa unga ikkita 
jigar venasi 
ham kelib q o ‘shiladi. 
Ichki organlar (ichak, oshqozon, qora jigar-taloq)dagi venoz 
qon 
jigar 
qopqa 
venasiga 
yig‘iladi. Bu vena jigarda kapill- 
yarlarga b o ‘linib, jigarning qopqa sistemasini hosil qiladi; 
keyin ular yana bir-biriga qo‘shilib yuqorida aytib o ‘tilgan 
bir juft kalta jigar venalarini vujudga keltiradi. Gavdaning 
oldingi qismidan keladigan venoz qon juft venalar o ‘ng va 
chap katta 
oldingi kovak venalarga 
yig‘iladi, bu venalar 
ham venoz qonni o ‘ng yurak b o ‘lmasiga olib boradi. Bu 
kovak venalarning har biri oldingi oyoqlardan qon olib kel- 
uvchi 
o ‘mrov osti venasi 
bilan boshdagi venoz qonni 
y ig ‘u v c h i ta s h q i va ic h k i b o ‘y in tu ru q v e n a la rin in g
q o ‘shilishidan hosil bo‘ladi.
194

---