P. Gulyamov, R. QuRbonniyozov, m avEzov, n. SaiDova

9­rasm. Joyda oriyentirlash.
10­rasm.  Ufqning  asosiy  va  oraliq     
                 tomonlari.
Shm.
Jan.
G‘.
Sh
j
Shq
G‘
SH
-G
‘
SH-
SHQ
J-
G‘
J-SHQ
SH.
G‘
.G‘
J.J.
SHQ
SH.
SH.
G‘
J.SHQ.
SHQ
J.G‘
.G‘
J.J.G‘
SH.
SH.
SHQ
SH.
SHQ.
SHQ
Shq.
http://eduportal.uz

---

ye
r
 —
 quyosh 
si
st
emasi
dagi
 sa
yyor
a
15
Quyosh  nuri  yaxshi  tushadigan  ochiq,  tekis  yerga  diametri  2  metr 
bo‘lgan aylana chiziq chiziladi. Aylana o‘rtasiga uzunligi bir yarim metr 
bo‘lgan tayoq (ustun) qoqib qo‘yiladi. Tayoq soyasi tush vaqtida eng 
kalta bo‘lib, shimol tomonga yo‘nalgan bo‘ladi. Shimol yo‘nalishining 
teskari tomoni janub, o‘ng tomon sharq, chap tomon g‘arb bo‘ladi. Shu 
tariqa oraliq tomonlarni ham aniqlash mumkin.
Tayanch so‘z va tushunchalar
Quyosh              Quyosh sistemasi 
yulduz
Sayyoralar         oriyentirlash 
yulduz turkumi
katta ayiq         oy, oy tutilishi  
Qutb yulduzi
1. 
Quyosh sistemasidagi sayyoralarning qaysilari Quyoshga 
eng yaqin va qaysilari eng uzoq joylashgan?
2. 
Sayyoralar yulduzlardan nimasi bilan farq qiladi?
3. 
Qutb (Oltin Qoziq) yulduzi osmonda qanday topiladi?
4.
 Kunduzi Quyoshga qarab ufq tomonlarini qanday aniqlasa 
bo‘ladi?
5. 
Tasavvur  qiling,  yolg‘iz  o‘zingiz  o‘ynab  yurib  adashib 
qol dingiz.  Uyingiz  g‘arbda  ekanligini  bilasiz,  deb  faraz 
qilaylik. Siz yuzingiz bilan a) shimolga; b) sharqqa  va  c) 
ja nubga  qarab  turgan  bo‘lsangiz,  uyingizga  borish  uchun  
qaysi  tomonga  (ortga,  o‘ngga  yoki  chapga)  yurishingiz 
kerak bo‘ladi? Buni uyingizning hovlisida ota-onangiz yor-
damida tajribada sinab ko‘ring.
     
http://eduportal.uz

---

16
ye
r
 —
 quyosh 
si
st
emasi
dagi
 sa
yyor
a