P. Gulyamov, R. QuRbonniyozov, m avEzov, n. SaiDova

Tayanch so‘z va tushunchalar
 
Globus                  Xarita              kashfiyot              
Tabiat                   Tadqiqot          Sun’iy yo‘ldosh    
Ekspeditsiya 
         
materik           Qit’a
1. 
Eratosfen  va  Ptolemeyning  geografiya  fani  rivojiga   
qo‘sh  gan hissalari haqida nimalarni bilasiz?
2. 
Beruniy  Shimoliy  yarimshar  globusini  yasaganidan  
keyin qanday muhim xulosaga kelgan?
3. 
Hozirgi zamon geograflari nimalarni o‘rganishadi?
5­rasm. Nosir Xisrav 
sayohati.
–
 Mashhur sayyoh va 
olim Nosir Xisravning 
«Safarnoma» asarida 
ko‘p  lab  qi ziqarli  ma’lu-
motlar uchraydi. 
ARABISTON
Makka
Basra
I
sfahon
N
ishopur
Marv
Qabadiyon
Balx
L
ohur
Mo‘lton
H
INDI
ST
ON
Qazvin
Quddus
Bayrut
MISR
Asvon
N
il
MAG
‘R
IB
 
Qayruvon
Rum
  
deng
izi
Fo
rs 
ko
‘li
Qul
zum
 d
e
ng
izi
noSiR XiSRav
sayohati (Xi asr)
A
b
isk
un
 
d
e
ng
izi
Hi
nd
http://eduportal.uz

---

ye
r
 —
 quyosh 
si
st
emasi
dagi
 sa
yyor
a
11
    
 
   
3­ §.
  
QuyoSh, oy va yulDuzlaR
yulduzlar.
  Tunda  osmonga  qarasangiz,  juda  ko‘plab  yulduzlar 
tartibsiz  sochilib  yotganga  o‘xshaydi. Aslida  ular  osmonda  tartibsiz 
sochilib yotmaydi. Hozirgi vaqtda olimlar rasadxona (observatoriya)-
larda yulduzlarning kattaligi, harorati, harakati va moddalar tarkibini, 
shuningdek, o‘zaro joylashuvini ham o‘rganishmoqda. 
Yulduzlar Yerdan juda uzoqda joylashgan, nihoyatda qizib yotgan 
osmon yoritgichlaridir. Ularni odamlar qadimdan guruhlarga ajratish-
gan va har bir guruhga nom berishgan. Bular yulduz turkumlari deb 
ata ladi. Masalan, Katta Ayiq (Yetti og‘ayni), Kichik Ayiq, Qutb yulduzi 
(Oltin Qoziq) va boshqalar.
Bolalar, Sizlar Katta Ayiq yulduzlar turkumini bilsangiz kerak. Ular-
ni  xayolan  chiziq  bilan  tutashtirsangiz  shakli  cho‘michga  o‘x shaydi. 
Cho‘mich  bandidagi  ikkinchi  yulduz  yonida  kichik  yulduzcha  bor. 
Qadimda jangchilarning ko‘zi o‘tkirligini shu yulduzni ko‘ra olishiga 
qarab aniqlashgan.