П ьесалар с е р д а р о м а д жой кам бағалаи к а й б эмас м о м а к а л д и р о к

(хотинига ишора цилиб).
Ҳ а, 
сизнинг уйи- 
нгизда учратган бузуқликни ҳечқаерда кўрганим йўқ.
К у к у ш к и н а . Сиздақанггилар яхши тарбиянинг фар- 
қига борармиди!.. Айб менда, шошиб қолдим-да! Агар қи- 
зимни тарбияли, ма’лумотли одамга берганимда, қизимга 
берган тарбиям учун ташаккурларга кўмилиб кетган бўлар 
эдим. Қизим ҳам бахтли бўлган бўлар эди, чунки яхши одам 
хотинини ишла деб мажбур қилмайди, бунинг учун хизмат- 
чи сақлайди; хотин эса фақат...
Ж а д о в
(тгзда).
Нимага керак бўлади?
К у к у ш к и н а . Нимага бўлар эди? Буни ким билмас 
экан? Ҳамма ҳам билади... Ясантиришга, унга қараб мароқ- 
ланишга, кўпчиликка қўшилишга, дун’ёнинг лаззатларидан 
баҳраманд бўлишга, хотиннинг кўнглига келганини сўзсиз... 
бажо келтиришга, уни бошида кўтариб юришга-да.
Ж а д о в . Уят-е! Кекса аёлсиз, қариб қолипсиз, қиз 
ўстириб катта қилипсиз-у, шу вақтгача кишига хотин нима 
учун кераклигини билмайсиз. Уялмайсизми! Хотин — қўғир- 
чоқ эмас, эрнинг ёрдамчиси бўлади. Она бўлсангиз ҳам 
эсингиз паст экан!
К у к у ш к и н а . Биламан, сизнинг ниятингиз хотининг- 
изни хизматкор қилиб қўйиш. Бераҳм одам экансиз!
Ж а д о в . Қўйинг бема’ни фикрларингизни!
П о л и н а. Ойижон, қўяқолинг, олишманг у блан.
К у к у ш к и н а . Нега қўяр эканман. Ҳали мен буни ўз 
ҳолига қўйиб бўпман.
Ж а д о в. Бўлдй, бас! Сўзингизга ўзим ҳам қулоқ сол- 
майман, хотинимга ҳам рухсат этмайман. Қариганингизда 
миянгиз айниб қолипти.
К у к у ш к и н а . Уни қаранглар-а! Ш у ҳам муомала 
бўлдими?
Ж а д о в. Сиз блан бизнинг ўртамизда бошқача муоми-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ла бўлиши мумкин эмас. Илтимос қиламан, бизни ўз ҳоли- 
мизга қўйинг. Мен Полинани севаман, уни ўзим эҳтиёт 
қиламан. Сизнинг сўзларингиз Полина учун зарарли ва 
одобга зид сўзлар.
К у к у ш к и н а . Жудаям қизишманг, ҳурматли жаноб!
Ж а д о в. Сиз барибир тушунмайсиз.
К у к у ш к и н а
(ғазабланиб).
Тушунмайман? 
Йўқ, 
жуда яхши тушунаман. Хотинларнинг қашшоқлик натижа- 
сида ҳалок бўлганини ўз кўзим блан кўрганман. Камбағал- 
лик нималарга олиб бормайди. Уриниб-уриниб, ахири йўл- 
дан озиб кетадиганлари ҳам бўлади. Уларнинг устига айб 
ҳам ҳўяолмай ҳоласиз.
Ж а д о в. Нима деяпсиз! Қизингиз олдида шундай гап- 
ларни айтишга қандай виждонингиз йўл ҳўяди! Марҳамат 
қилинг, уйни бўшатиб қўйинг... Ҳ а, тезроҳ, тез!
К у к у ш к и н а . Уйингда оч-яланғоч ўтирсанг, унинг 
устига эринг ҳам ялқов бўлса, нима ҳиласан, ноилож даро- 
мад қилиш йўлини ахтарасан-да...
Ж а д о в. Чиқиб кетинг, яхшиликча сўрайман. Ғазабим 
қўзғаб кетгандан кейин, бўлмайди.
К у к у ш к и н а . Кетаман, бундан кейин уйингни елкам- 
нинг чуқури кўрсин. 
(Полинага.)
Ана эрингни аҳволи! 
Шўринг қурсин! Қандай бахтсизлик!
П о л и н а. Яхши боринг, онажон. 
(Й иғлайди.)
К у к у ш к и н а . Йиғла, йиғла, шўр пешона, тақдиринг- 
га йигла! Улгунингча йиғла! Менинг юрагимни эзганингдан 
кўра ўлганинг ҳам тузук эди. Ташвишингдан қутулар эдим.
( Жадовга.)
Тантана қилаверинг энди! Ишингиз битди: ал- 
даб йўлдан урдингиз, ўзингизни ошиқ қилиб танитдингиз, 
яхши сўз блан эритдингиз, натижада қизимни ҳалок қил- 
дингиз. Мақсадингиз шу экан, энди билдим. 
(Кетади.)
Полина уни куэатиб қўяди.
Ж а д о в. Полина блан жиддийроқ сўзлашиб олмасам 
бўлмайдиганга ўхшайди. Бўлмаса уни йўлдан уриб қўйи- 
шади.
Полина қайтади.
О Л Т И Н Ч И С А Ҳ Н А
Ж а д о в , П о л и н а қовоғи солиқ, дераза тагига келиб ўтиради.
Ж а д о в
(қоғозларини