Ozuqali muhitlar va mikroorganizmlarning undirish usullari

Mikroblarni zich muhitlarga quyidagicha ekiladi.
Flakonlardagi agarni 
suv hammomida suyultiriladi, 50° haroratgacha savitiladi va sterillangan Petri 
likobchalariga balandligi 3-5 mm qalinlikda tekis qilib quyiladi. Agar qotadi, 
so’ngra termostatda 15-20 minut quriydi. Mikroblarni agarga yo qovuzloqda yoki 
shpatelda ekiladi. Manbani qovuzloqda olinadi va qovuzloqni agar sirtiga parallel 
qilib chiziq tortiladi. 
Mikroblarni shpatelda quyidagicha ekiladi.
Mikroblar suspenziyasidan 
yoki tekshirilayotgan manbadan qovuzloqda yoki steril tomizgichda kichik bir 
tomchi olib, agar sirtiga surtiladi. So’ngra unga steril shpatel
ь
kiritiladi (shpatel
ь
-
uchburchak shaklida bukilgan shisha tayoqcha) va ekilayotgan manba avvalo 
birinchi, so’ngra ikkinchi va uchinchi likobchadagi agarning butun sirtiga shpatel
ь
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

bilan surtiladi. Bunda likobcha hamisha yarim yopiq holda ushlab turiladi (6-
rasm). Natijada bakteriyalar agarga bir tekis yoyilib, ko’payadi va oddiy ko’zga 
baralla ko’rinadigan ayrim koloniyalarni hosil qiladi. 
6 - rasm. Likobchadagi agar yuziga shpatel
ь
bilan 
ekish. 
Mikroblarni qiyshiq agarga ekishdan oldin qovuzlaqni gorelka alangasida 
cho’g’lantiriladi. Agarli probirkani chap qo’lning bosh barmog’i bilan ishora 
barmog’i orasida qiyshaytirib ushlab, tiqini ochiladi, probirka chetlarini picha 
sovutilgan qovuzloq bilan kuydiriladi, ekiladigan manbani qovuzloqda olinadi va 
probirkadagi agar sirtiga ilon izi qilib surtiladi. So’ngra qovuzloqni tortib olinadi, 
probirka chetlarini kuydiriladi va tiqinni tiqib qo’yiladi. Qovuzloqni lampa 
alangasida cho’g’lantiriladi. 
Mikroblarni ekkan vaqtda so’zlashish yaramaydi, yirik laboratoriyalarda 
mikroblarni maxsus kichkina xonalarda-mikrob ekiladigan byukslarda ekiladi. 
Ekilgan mikroblarni termostatga qo’yib undiriladi.
Termostat.
Mikroblar oziqli muhitda ko’payishi uchun tegishli harorat 
sharoitini vujudga keltirish keoak. Patogen mikroblarning aksarisi tana haroratida 
(37°) yaxshi ko’payadi. SHuning uchun har bir bakteriologik laboratoriyada doimo 
termostat yoki termostatli xonalar bo’ladi, termostatlarda mikroblar muayyan 
doimiy haroratda undiriladi. Termostatlardagi harorat maxsus avtomatik asboblar-
termoregulyatorlar yordamida o’z-o’zidan (avtomatik ravishda) boshqarilib turadi.
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Termostat qo’shdevorli shisha yashikdan iborat bo’lib, devorlar orasida havo yoki 
suv bor. Termostatning tashqi devori issiqni yomon o’tkazadigan mahsulot 
(yog’och, linoleum) dan qilinadi. Ustki devorning teshigiga termometr 
(termostatdagi haroratni ko’rsatib turadi) va termoregulyator o’rnatilgan.
Termostat 
elektr 
toki 
yoki 
kerasin 
lampa 
yordamida 
isitiladi.Termoregulyatorlarning har xil tiplari bor, biroq ularning hammasi 
quyidagi tamoil (prinsip) ga asoslanadi: termostatdagi harorat belgilangan 
darajadan oshib ketsa, termostatning isishi o’z-o’zidan to’xtaydi yoki kamayadi.