О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

passiv  diffuziya 
deyiladi.  Bunda  moddaning  transporti 
noelektrolitlar  uchun  citoplazmatik  membrana  ikki  tomonidagi  koncentraciyalar 
farqi  yoki  ionlar  uchun  elektrolitik  potenciallar  farqi  tufayli  yzaga  keladi. 
Izlanishlarning  ko’rsatishicha,  suvdan  tashqari  faqatgina  ayrim  moddalargina 
passiv  diffuziya  hodisasi  tufayli  citoplazmatik  membranadan  o’ta  oladi. 
Moddalarning bunday ko’chirilish tezligi nihoyatda sekin boradi. 
Ko’pgina  erigan  moddalarning  membrana  orqali  transporti  ko’chirishning 
maxsus  mexanizmlari  orqali  amalga  oshiriladi.  Bu  jarayon  citoplazmatik 
membrananing  tashqi  va  ichki  chegara  qavatlarida  harakat  qilib  turuvchi  maxsus 
ko’chiruvchi  molekulalar  tomonidan  bajariladi.  Membranada  joylashgan 
ko’chiruvchi molekulalar uning tashqi tomonidagi birikmalarni o’zlariga biriktirib 
olib  ichki  tomoniga  transport  qiladilar,  so’ngra  olib  kirilgan  moddalarni 
citoplazmada o’zgarishsiz ozod qiladilar. 
Citoplazmatik  membrana  bilan  bog’langan  bu  "transport  mexanizmlari" 
oqsil tabiatli bo’lib 
permeazalar 
deb ataladilar. 

---

46 
 
Permeazalar  tomonidan  amalga  oshiriladigan  erigan  moddalarni  ko’chirib 
o’tkazish hodisasining ikki turi maolum. Birinchi tur