О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

Mikoplazmalarni yetishtirish uchun muhitlar  
Mikoplazmalar  mikroorganizmlarni  talab  qilmoqda.  Maxsus  selektiv 
(suyuq) bulyon vositasida mikoplazma hosil qilingan mikoplazma uchun о‘rta turli 
parchalar, pepton, natriy xlor, past konsentratsiyasi besiyeri о‘z ichiga olgan (0,3% 
1,3%  da  semiliquid,  barlar  yoki  quvurlar  Petr).  Misol  uchun,  qoramol,  gо‘sht 
chiqarib,  sigir  yurak  (SKRS)  va  kazein  pankreatik  hydrolysate  azot,  uglerod, 
vitaminlar  va  aminokislotalar  manbalarini  ta’minlash  va  uglerod  manbai 
hisoblanadi.  Natriy  xloridi  muhitdagi  ozmotik  muvozanatni  saqlaydi.  Agar  quyi 
konsentratsiya  Agar  eng  katta  (mumkin)  koloniyalar  shakllanishini  ta’minlaydi. 
Mikoplazmas  yon  qattiq  Agar  ustunlar  bilan  sinov  naychalari  Petr  idishga  yoki 

---

25 
 
sochilgan  yorug‘lik  bilan  mikroskop  past  büyütmedeki  hisoblanadi  sharsimon 
shakli, koloniyalari tashkil, Agar qalinligi о‘sadi. 
Bundan tashqari, tanlab media mikoplazmas yilda madaniyat uchun bunday 
xamirturush  mohiyati,  va  ot  zardob  sifatida  qо‘shimchalarni  boyitish  qо‘shiladi 
(1,6-20%).  xolesterin  manbai,  mikoplazmas  о‘sishini  rag‘batlantirish  -  achitqi 
ekstrakti nuklein kislota prekursorlarni va ot zardobidan bir manbaidir. 
Mikoplazma  ta’rifining  amaliy  jihatlari  [tahrir]  wiki-text]  tahrir  tibbiy 
nazorat mikoplazma tez nazorat qilish uchun laboratoriya mikoplazma turli turlari 
orasida  yuqori  homoloji  darajasiga  ega genlar  mikoplazma  bir  23S va  16S rRNA 
uchun  universal  primerlerinin  bilan  asosan  PCR  foydalaning.  yanada  puxta 
tekshirish  va  namuna  tо‘liq  xususiyatlari  uchun,  madaniyat  usuli  va  /  yoki 
kо‘rsatkich (nazorat) madaniyati bilan usuli tsitoimmunofluoressentnoy mikroskop 
bilan birgalikda ishlatiladi. 
О‘simliklarda  mikoplazma kasalliklari kashf etilishiga qadar, issiqxonalarda 
ushbu mikroorganizm haqida ma’lumotlar bо‘lgan. Ushbu patogenlar haqida 19 asr 
oxiri 
–  20  asr  boshlarida  yozilgan.  Birinchi  bо‘lib,  hayvonlarda 
plevropnevmoniyani  mikoplazmalar  qо‘zg‘atishini  о‘rganishgan.  Shu  sababli, 
shunga  о‘xshash  mikoplazma  patogenlarini  –  plevropnevmaniya  deb  ataldi 
(Pleuropneumonialikeorganisms – PPLO). 
 
Issiqqonlilardan  ajratilgan 
mikoplazmalarinng  morfologiyasi  haqida 
G.Y.Kagan va I.V.Rakovskiy (1968), V.D.Timakova va G.Y.Kaganlarning (1973) 
monografiyasida batafsil keltirilgan. 
 
Oxirgi  yillarda  fitomikoplazmalarning  toksonomiyasi  va  biologiyasi  xaqida 
ma’lumotlar  tо‘planib,  о‘simliklarni  ushbu  patogenlardan  himoya  qilish 
yо‘nalishlari rivojlanib bormoqda. 
О‘simliklarda  mikoplazmalar  keltiradigan 
kasalliklar haqidagi ilmni rivojlantirishda Y.I.Vlasov, L.P.Genite, L.N.Samsonova, 
T.A.Kotova,  N.I.Ledovskaya,  T.N.Bogatrenko,  T.A.Yakutina,  V.Boynyanskiy, 
V.A.Agarkov, 
A.V.Kiyashko, 
L.P.Genite,I.T.Skripal, 
Y.I.Pomazkov, 
A.YE.Protsenko va Z.G.Gevorkyan katta hissa qо‘shganlar. 
Pastbо‘ylilik bilan zararlangan tut barglarining elektron mikroskop orqali tadqiqot 
о‘tkazilganda,  yapon  virusologlari  zararlangan  о‘simlik  floemasida,  virus 
bо‘lakchalariga  о‘xshash,  lekin  xajm  jihatidan  katta  viruslardan  tuzilishi  va 
kimyoviy tarkibi bilan farq qiluvchi, о‘ziga xos bо‘lgan sferik va ellipsimon tana 
borligini aniqlandi. 
 
Qoramolda  о‘pka  plevriti  kasalligini  qо‘zg‘atuvchi  organizm  belgilari, 
mikoplazmaga  о‘xshashligi  uchun,  topilgan  xujayra  bu  laklari  tо‘plami 
mikoplazmasimon  organizm  deb  nomlangan.(Mikoplazmalarning  inson  va 
xayvonlarda kasallik qо‘zg‘atishi oldindan ma’lumdir.) Hayvon mikoplazmasidan 
farqli о‘laroq, о‘simlik mikoplazmasi xujayra ichida rivojlanadi. 
 
О‘simlik    tо‘qimalarida  MPO  mavjudligi  elektron  mikroskop  orqali 
kuzatilganda,  aniq  isbotlangan.  Elektron  mikroskop  orqali  kuzatish  natijalari  40 
turdan oshiq о‘simlik mikoplazmalari borligini kо‘rsatdi. 
 
Hozirgi  vaqtda  59  oila    mansub,  200  dan  oshiq  о‘simlik  turlarida 
mikoplazmalar bilan zararlanishi aniqlangan. 

---

26 
 
 
Kasallikni tarqatuvchi sо‘ruvchi xashoratlar rivojlanishi uchun qulay bо‘lgan 
iliq iqlim, kasallikni tarqatish uchun qulay sharoit hisoblanadi. (Vlasov, 1985).