Озод МЎъмин буюк амир темур

 
 * * * 
Ҳа, бу жуда таниш манзара. XIX асрда ҳам Туркистондаги 
хонлик, амирликларида худди шундай аҳвол ҳукмрон эди. Улар 
ҳам ҳарбий кучларни такомиллаштириш, мустаҳкамлашга 
эътибор қилишмаган. Бўлма-са, замбараклар қуйишни ўрганиш, 
замонавий қуролларни қўлга киритиш унча мушкул иш эмасди. 
Пул - маблағлар етарли эди. Аммо... Ўзаро ички жанжаллар, 
очкўзлик, тилёғламалик ва хурофотга ҳаддан ташқари берилиш, 
уни сиёсий қуролга айлантириш ҳамда жаҳон илм-фани 
ютуқларидан баҳраманд бўлишга интилмаслик юртимизни 
ночор аҳволга солиб қўйган эди. 
 * * * 
Муҳаммад Гўрхондан сўнг, бобурийлар тахти унинг ўғли 
Аҳмадшоҳга ўтди. У 1748-1754 йилларда ҳукмронлик қилди. 
Ундан сўнг Оламгир II (1754-1759 йиллар), Шоҳ Олам II (1759-
1806 йиллар), Акбаршоҳ II (1806-1837 йиллар) ва Баҳодиршоҳ II 
(1837-
1857 йиллар) бобурийлар тахти эгаси бўлдилар. Ўн 
тўққизинчи асрнинг бошида инглиз қўшинлари Деҳлини 
эгалладилар. Ҳиндистоннинг катта қисми Буюк Британия 
мустамлакасига айланди. Буюк Бобурийлар империясининг 
ерлари анча камайди. Бу сулоланинг ҳукмронлиги 1857 йили 
Баҳодиршоҳ II нинг ҳалокати билан тугади. Шу йили инглизлар 
хизматидаги ҳинд сипоҳийлари Баҳодиршоҳ II бошчилигида 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
27

---

Озод Мўъмин Хўжа. Буюк Амир Темур ёқути 
мустамлакачиларни ҳайдаб чиқаришга уриниб, қўзғолон 
кўтардилар. Бу қўзғолон бостирилди. Иштирокчилар, шу 
жумладан Баҳодиршоҳ II ҳам, замбаракнинг оғзига боғлаб 
отилиб, тилка-пора қилиндилар. 
 
 * * *
– 
Ҳурматли «Чироғи олам»! Ҳикоянгнинг бу қисми қалбимга 
маъюслик солди. Менга айт, ахир сени Нодиршоҳ 1739 йилда 
Исфаҳонга олиб кетган-ку, нега буни баён этмаяпсан? 
– 
Ҳар бир воқеа-ҳодисотда мантиқ бўлиши даркор. Мени 
узоқ вақтлар қалб қўри билан иситиб, асраб келган бобурийлар 
тарихини қисқа бўлса ҳам айтиб беришим керак эди. Мана энди 
кейинги воқеа-ҳодисаларни баён қиламан.