Озод МЎъмин буюк амир темур

 
* * * 
Аврангзебнинг вафотидан сўнг, бобурийлар тахтига унинг 
катта ўғли Муаззам олти йил эгалик қилди. У Баҳодиршоҳ номи 
билан маълум. Баҳодиршоҳ шунча вақт ичида ўз номини 
«Чироғи олам»га ёздирмади. Сабаби номаълум. У 1712 йилнинг 
февралида вафот этди. Тахтга Баҳодиршоҳнинг катта ўғли 
Жаҳондоршоҳ ўтирди. Бироқ у бир йилгина ҳукмронлик қила 
олди. У ўзига қарши чиққан амакиваччаси Муҳаммад Фаррух 
Сайёр қўшини билан жангда мағлубиятга учради ва ўлдирилди. 
Муҳаммад Фаррух Сайёр Баҳодиршоҳнинг иккинчи ўғли Азим 
уш-Шоннинг фарзанди эди. Жаҳондоршоҳнинг ҳам номи 
«Чироғи олам»га битилмаган. 1713-1719 йилларда шоҳлик 
қилган Фаррух Сайёр ўз исмини бу жавоҳирга ёздирган. Бу 
ҳукмдор бўшанг, тилёғлама ва қўрқоқ одам таассуротини 
қолдирган. У ҳукумат ишларини тахтга чиқишга ёрдам берган 
балхлик ака-ука сайидлар — Ҳасан Али ва Ҳусан Алига бериб 
қўйган. Кейинроқ, уларни саройдан четлаштирмоқчи бўлган, 
лекин бу курашда енгилган ва ўлдирилган. Натижада тахтга 
Баҳодиршоҳнинг учинчи ўғли Рафи уш-Шоннинг фарзанди 
Рафи уд-Даражат бошқа исм – Шоҳ Олам номи билан ўтирди. У 
силга чалинган эди, шунинг учун тез орада вафот этди. Унинг 
ўрнини эгаллаган укаси Рафи уд-Довла ҳам касалманд бўлиб, бу 
дунёда кўп яшай олмади. Бу ҳодисаларнинг барчаси 1719 йил 
мобайнида рўй берган. 
Ниҳоят, 
Бобурийларнинг 
буюк 
империясига 
Баҳодиршоҳнинг тўртинчи ўғли Жаҳоншоҳнинг фарзанди 
Равшан Ахтар эгалик қила бошлади. У тарихга Муҳаммад 
Гўрхон номи билан кирган. Муҳаммадшоҳнинг ҳукмронлиги 
1748 йилгача, то вафотига қадар давом этди. Бироқ бу давр буюк 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
26

---

Озод Мўъмин Хўжа. Буюк Амир Темур ёқути 
Бобурийлар империясининг инқирозга юз тута бошлаш вақти 
ҳисобланади. 
Муҳаммадшоҳ 
ҳарбий 
кучларни 
такомиллаштиришга, мустаҳкамлашга эътибор бермади, 
кўнгилхушликларга 
берилди. 
Атрофига 
тилёғлама, 
лаганбардорларни йиғди. 1739 йилда унинг аҳмоқликларидан 
фойдаланиб, ўзи туркий бўлган, лекин Эронга ҳукмдорлик 
қилаётган Нодиршоҳ Ҳиндистонга ҳужум қилиб келиб, унинг 
анча бойликларни талаб кетди.