O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Таҳлил ва натижалар (Analysis and results).
Иқтидор тушунчасини таҳлил қилган ҳолда, илк бор 
иқтидорни аниқлаш IQ интеллектуал коэффициент билан 
боғланган. Бугунги кунда иқтидорни аниқлаш бир мунча 
кенг маъно касб этмоқда ва нафақат «яхши талаба» балки 
креатив ва оригинал талабаларга хос қобилиятларнинг кўп 
ўлчовли эканлиги қайд этилган. 
Академик Л.С.Понтрягин, «Мен, энди таниқли 
математик бўлган 70 ёшли чоғимда, касб танлаш масаласи 
менинг учун қачон ечилганлигини аниқлаш истаги 
туғилди. Менинг назаримда 13 ёшга тўлганимга қадар 
бўлғуси касбим ҳақида ўйланганман ва ўзимда 
математикага қизиқиш сезмаганман. Мени кўпроқ техника 
қизиқтирар эди: электрик матор, вольт ёй ива шу каби 
предметлар менга жуда қизиқ туюларди. 
13 ёшимда бахтсиз тасодиф туфайли кўриш 
қобилиятимни тўла йўқотганимдан сўнг касб танлаш 
менинг учун ўта жиддий ва мураккаб масала бўлиб қолди. 
Биринчи навбатда мен ўрта мактабни тугаллагунимга 
қадар муваффақиятсиз ва умуман бунга қобилиятим 
бўлмаган ҳолда шуғулланган мусиқа турар эди. Мумкин 
бўлган вариантлар ичида ижтимоий соҳалар хусусан 
тарих билан шуғулланиш ҳам бор эди. Математикани 
қийинчилик билан ўзлаштирар эдим, у келгусида менинг 
касбим бўлиши мумкин деган фикр хаёлимга келган эмас. 
Бироқ 8- айниқса, 9-синфларда менда математикага 
жиддий қизиқиш уйғонди, шундай қилиб мактабни 
битириш чоғимда олий математика тўғрисида маълум 
тасаввурларга эга эдим. 
Мактабни битирганимда мен математикага шу 
қадар берилган эдимки, бошқа касбни ўйлаб ҳам 
кўрмадим» [4]. 
Бизнинг 
педагогик 
тадқиқотларимизда 
талабаларнинг математик иқтидорининг ривожланишини 
таъминловчи 
шарт-шароитлар 
сифатида, 
қуйидаги 
ҳолатларнинг мавжудлиги эътиборга олинди: биринчидан 
олий таълим муассасаларида математика фанларини 
ўқитишнинг мавжуд шароитлари эътиборга олинган, 
иккинчидан бу шароитларни шакллантирилган мақсадга 
мос ҳолда ўзгартириш усуллари, учунчидан махсус ҳолда 
математик иқтидорли талабаларни ўқитишнинг ташкилий 

---