Ҳозирги замон жаҳон фалсафаси ва унинг асосий оқимлари

Фридрих
Ницше
Ницше инсон борлиғида махлуқлик ва холиқликни бирлашиб кетганини асослаб беришга ҳаракат қилди.
Унинг диёримизда бундан икки ярим минг йил муқаддам шаклланган зардуштийлик таълимотини Ўрганиб яратган «Зардушт таваллоси» асарида кучли шахсларни тарбиялаш ғояси илгари сурилган.
У Ўз ортидан иродасиз кишилар оммасини етаклашга қодир бўлган иродаси кучли шахсларни тарбиялаш тарафдори бўлган.
Ницшенинг цивилизация ва маданиятнинг сўниши ва барҳам топиши тўғрисидаги ғоясига асосланиб, 1918 йилда О. Шпенглер «Европанинг сўниши» деган асарини ёзади.
Неотомизм — ХХ асрдаги энг йирик диний-фалсафий оқим бўлиб, у ўрта асрлардаги (ХIII аср) Фома Аквинскийнинг таълимотини қайтадан тиклади.
У (нео — янги, томизм — «фома», транскрипцияда «тома» бўлиб Ўзгарган) Фома Аквинскийнинг янги, замонавий таълимоти демакдир.
Бу таълимотга кўра, илм ва эътиқод Ўртасида тўла мувофиқлик, уйғунлик бор.
Улар бир-бирини тўлдириб туради, ҳар иккиси ҳам худо томонидан берилган хақиқат.
Неотомизм вакиллари фикрича, илм етмаган жойда эътиқод қўлланиши керак.
Лекин бу эътиқод кўр-кўрона, шунчаки ишонч бўлмай, балки мантиқан теран англанган эътиқод бўлиши керак.
Худонинг мавжудлигини фалсафа турли мантиқий усуллар орқали исбот қилиши лозим.
Шундай қилиб, фалсафанинг вазифаси динга хизмат қилишдан иборатдир.
Неопозитивизм оқимининг йирик намояндалари Kарнап, Айер, Рассел, Витгенштейн ва бошқалардир. Нео — янги; позитив — ижобий деган маънони англатади.
Непозитивизм Fарбда Х1Х асрнинг 20 — йилларида пайдо бўлган, асосчиси XIX асрда яшаган Огюст Kонтдир.
Унинг фикрича, фалсафа аниқ фанлар тараққиётисиз мавжуд бўла олмайди.
Фалсафа — объектив реалликни эмас, балки аниқ фанлар қилаётган илмий, яъни ижобий (позитив) хулосаларни Ўрганиб, таҳлил қилиб уларни мантиқан бир тартибга, системага солиши керак.
K. Поппер

• Неопозитивистлар верификация принципини илгари сурадилар (лот. Veritas — хақиқат.) уларнинг фикрича, фақат тажрибада Ўз тасдиғини топган билимгина ҳақиқийдир. Лекин назарий, мавҳум билимларнинг ҳаммасини ҳам тажрибада эквивалентини топиш, айнан шундай эканлигини исбот қилиш мумкин эмаслиги туфайли бу принцип кейинчалик инкор этилди.

Шундан сўнг постпозитивизм (яъни кейинги позитивизм) вакили K. Поппер фальсификациялаш методини илгари сурди.
Бунга кўра, инсон баъзи назарий билимларнинг хақиқатлигини эмас, хато эканлигини исботлаши керак.
Охир-оқибатда неопозитивизм вакиллари фалсафа билимларнинг хақиқийлигини мантиқий — лингвистик усул орқали исботлаши ва системалаштириши керак, деган хулосага келдилар.
ХХ асрнинг 60 — 70 йилларига келиб, неопозитивизмнинг мавқеи камайиб, асосий Ўринга структурализм ва герменевтика чиқди.
Инсониятнинг илмий тафаккури ҳам бу таълимотга кўра шундай принципга, умумий мантиққа эга.
Унинг фикрича, бу афсоналарнинг асосий мазмуни бир-бирига тўла мувофиқ келади.
Масалан Леви-Стросс мифологик тафаккурни таҳлил этиб, турли жойларда яшаган қадимги қабилалар ва халқлар яратган афсоналарнинг умумий структурага эга эканлигини исбот қилди.
Бу оқим тарафдорлари нарса ва ҳодисанинг структурасини билиш унинг объектив моҳиятини билиш демакдир, деб ҳисоблайдилар.