|
asosi ingichka, yuqori qismi
keng bo‘ladi
savol. Quyidagi oziq zanjiriga e’tibor bering. Unda nechta fitofag organizm (a) entomofag (b) poykiloterm (c) va jami organizmlar (d) sonini aniqlang.
Javob
fitofag organizmlar -- 5 ta Entomofag organizmlar -- 2 ta Poykiloterm organizmlar -- 5 ta Jami organizmlar soni -- 12 ta
masala. o‘simlik-sichqon-lochindan iborat oziq zanjirida o‘simlikning biomassasi 1 tonna. Bitta lochinning biomassasi 5 kg ortgan bo‘lsa, populyatsiyadagi lochinlar sonini aniqlang.
masala. Quyidagi qaysi oziq zanjiridagi oxirgi konsumentning ortgan massasi qaysi oziq
zanjiridagi oxirgi konsumentning ortgan massasidan 7marta katta.
a
700 kg
b
8000 kg
c
c-oziq zanjir a-oziq zanjiridan
b-oziq zanjir a-oziq zanjiridan
a-oziq zanjir c-oziq zanjiridan
c-oziq zanjir b –oziq zanjiridan
10000 kg
masala. Ushbu oziq zanjirida trofik monosabatning bir qismi tasvirlangan. Agar poykiloterm organizmlar 66600 kgni tashkil qilsa, ushbu populyatsiyada nechta gomoyoterm organizm bor. (Bitta burgut massasi 1,5 kg ortgan)
3 Yechilish usuli
2
o‘simlik Chigirtka Baqa Ilon
Burgut
4
1
66600 :
Poykiloterm ya’ni Sovuqqonlilar 66600 kg
111 = 600 kg bu ilonni ortgan massasi
600 kg 60 kg
6 5 60 : 1,5 = 40 ta
Javob: ushbu populyatsiyada gomoyoterm (isiqqonli) organizm bu burgut ular soni 40 ekan.
masala. O`simlik – sichqon - laylakdan iborat oziq zanjirida o`simlikning biomassasi 150 tonna. Bitta laylakning biomassasi 3 kg ortgan bo`lsa, ushbu populaytsiyadagi I-konsumentlar II komsumentlar sonidan necha marta ko‘p ekanligini aniqlang. 1 ta sichqon 0,5 kg ga ortgan.
Yechilish usuli.
150000 kg 15000 kg 1500 kg
𝟏𝟓𝟎𝟎𝟎 𝒌𝒈
𝟎,𝟓 𝒌𝒈 = 30000 ta bu sichqonlar soni
𝟏𝟓𝟎𝟎 𝐤𝐠
𝟑 𝐤𝐠
= 500 ta bu laylaklar soni
Javob: ushbu populaytsiyadagi I-konsumentlar II komsumentlar sonidan 60 marta ko‘p ekan.
𝟑𝟎𝟎𝟎𝟎
𝟓𝟎𝟎
= 60
Biomassa piramidasi
Biomassa piramidasi ekosistemaning har bir trofik darajalaridagi organizmlar biomassalarining nisbatini ko‘rsatadi. Quruqlik ekosistemalarida produtsentlarning umumiy biomassasi oziq zanjirining boshqa trofik darajalari biomassasidan ko‘p. o‘z navbatida birinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasi ikkinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasidan ko‘p bo‘ladi.
Quruqlikdagi biomassa piramidasi
200 kg
20 kg
2 kg
masala. Ushbu ekologik piramidaga e’tibor bering. Fotosinterlovchi organizmalar massasi 240 t bo‘lsa, ushbu populyatsiyada nechta yirtqich xayvon bor. Bitta sherning tana massasi 32 kg ga ortgan.
Ishlanish usuli.
Arslonlar
2400 kg
𝟐𝟒𝟎𝟎 𝒌𝒈
𝟑𝟐 𝒌𝒈 = 75
Zebralar
24000 kg
o‘simlik
240000 kg
240 t x 1000 = 240000 kg
Javob: ushbu populyatsiyada 75 ta yirtqich xayvon bor ekan.
45000 kg
4500 kg
450 kg
450000 kg
Suvo‘ti
Zooplankton
Baliq
Karakatitsa
45 kg
Akula
Suvdagi biomassa piramidasi
masala. Quyidagi qaysi oziq zanjiridagi oxirgi konsumentning ortgan massasi qaysi oziq zanjiridagi oxirgi konsumentning ortgan massasi 87,5% ni tashkil qiladi.
a
700 kg
7 kg ----------------- x = 87,5 %
8 kg --------------------- 100 %
b
8000 kg
c
10000 kg
c-oziq zanjiri a-oziq zanjirini
b-oziq zanjiri c-oziq zanjirini
c-oziq zanjiri b-oziq zanjirini
a-oziq zanjiri b-oziq zanjirini
masala. Quyidagi oziq zanjiriga e’tibor bering. o‘simlik, sichqon va qush birgalikda 260 kg. o‘simlik massasi qush massasida teng va ular birgalikda, sichqonlar massasidan 3 barobar ko‘p bo‘lsa ilon massasi necha foiz sichqon hisobiga ortgan. Kaltakesakning ortgan biomassasi 0,5 kg.
Ishlanish usuli.
o‘simlik Sichqon Qush
(1,5x)
(x)
(1,5x)
6,5+0,05+0,0475+9,75 = 16,3475 kg
0,0475 kg
1,5x + x + 1,5x = 260
4x = 260
x= 65
16,3475 kg -------------------- 100 %
6,5 ----------------------------- x = 40 %
Javob: ilon massasi 40 foiz sichqon hisobiga ortgan ekan.
9,75 kg
masala. Quyidagi oziq zanjiriga e’tibor bering va ekologik piramida asosini tashkil qilgan
organizmlarning umumiy biomassasini aniqlang.
Ishlanish usuli.
7 kg
Baliqchi qush
70 kg
Yirtqich baliq
4 kg
Yo‘lbars
640 kg
Sichqon
700 kg
Mayda baliq
40 kg
Kiyik
o‘simlik
6400 kg
o‘simlik
7000 kg
o‘simlik
400 kg
Javob: ekologik piramida asosini tashkil qilgan organizmlarning
umumiy biomassasi 13800 kg ekan.
Asosi
13800 kg
masala. Erkak va urg‘ochi qush tanasining birgalikdagi og‘irligi 290 gr. Erkagining massasi urg‘ochisinikidan 16 g ko‘p. Urg‘ochisining massasi erkak qushdan 16 gr ga ko‘payishi uchun hasharot qancha gr o‘simlik bilan oziqlanishi kerak.
Ishlanish usuli.
153 + 16 = 169
masala. Oziq zanjirida birinchi trofik daraja 4 t bo`lsa, shu oziq zanjiridagi uchinchi trofik daraja (a) va uchinchi tartib konsument (b) massalarini aniqlang. (oziq zanjiri: suvo`ti molluska qisqichbaqasimon tog`ayli baliqlardan iborat)
Ishlanish usuli.
trofik daraja 2-trofik daraja 3-trofik daraja 4-trofik daraja
1-tartib
konsument
tartib konsument
tartib
konsument
4000 kg
400 kg 40 kg
4 kg
Javob: 3-trofik daraja bu qisqichbaqa 40 kg va 3-tartib konsument bu akula 4 kg massasi ortgan ekan.
masala. Quyidagi 2 oziq zanjiriga e’tibor bering. Ikkala oziq zanjiridagi produtsentlarning umumiy biomassasi 14000 kg. 1-oziq zanjiridagi o‘simlik 2-oziq zanjiridagi o‘simlikdan 6 barobar ko‘p bo‘lsa, ikki oziq zanjiri tarkibidagi III-darajali konsumentlarning birgalikdagi
biomassasini aniqlang. Ishlanish usuli.
(x)
o‘simlik
|
- chigirtka - chittak
|
- ukki
|
12000 kg
|
1200 kg 120 kg
|
12 kg
|
(y)
o‘simlik
|
- qurt - ilon -
|
ukki
|
2000 kg
|
200 kg 20 kg
|
2 kg
|
𝒙 = 6
𝒚
x = 6y
Javob: ikki oziq zanjiri tarkibidagi III-darajali konsumentlarning birgalikdagi biomassasi 14 kg ekan.
x + y = 14000
6y + y = 14000
7y = 14000
y = 2000
x = 12000
masala. Ozuqa zanjirini kartoshka – kolorado qo‘ng‘izi – hashorotxo‘r qush - yirtqich qushdan iborat. Produtsent va III darajali konsumentni biomassasidagi farq 5994 kg bo‘lsa, hasharotxo‘r qush iste’mol qilgan ozuqa miqdorini aniqlang.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
