Oziq ovqat texnologiyasi

Yog‘ kislotalarini neytralizatsiyasi. Yog‘ kislotalaridan sovun pishirganda ularning neytralizatsiyasini karbonatli ishqor bilan amalga oshirish mumkin.Bu karbonatli sovunlanish deyiladi.
Karbonatli sovunlanish reaksiyasi

N a₂CO₃ + H₂O NaHCO₃ + NaOH

Natriy bikarbonat

R COOH + NaOH RCOONa + H₂O

Natriy bikarbonat parchalanadi:

2 NaHCO₃ Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

Shunday qilib, yog‘ kislotasini natriy karbonat bilan neytrallaganda yog‘ kislota NaOH bilan reaksiyaga kirishadi.

Yog‘ kislotasini Na₂ CO₃ bilan neytrallashni yuqori haroratda olib borish kerak.
Nordon sovun hosil bo‘lmasligi uchun karbonat sovunlanish va kaustik tugal sovunlanish jarayonlarida ishqor miqdori nazariy talab qilinganidan 0,1-0,3 % ortiqcha ishlatiladi.
Agar nordon sovun hosil bo‘lsa sovun massasida kuyuklik paydo bo‘ladi, keyin bu kuyuklikni eritish juda qiyin.


Yog‘li aralashmalarini sovunlash uchun ishqor sarfini xisoblash. Nazariy tomondan 1 t yog‘ aralashmasini sovunlashga kerak bo‘lgan NaOH miqdori quyidagi formula bilan hisoblanadi.

I_NaOH = 0,714 S.s. yoki I_NaOH = 0,714 N.s.

bu yerda : S.s. – yog‘ aralashmasini sovunlanish soni,

0,714 – KOH ni NaOHga qayta hisoblash koeffitsienti
(40,0/56,1 = 0,714)

Yog‘ kislotalaridan sovun ishlab chiqarishda yog‘larni sovunlashga sarf bo‘lgan karbonat sodani va tugal sovunlashga ketgan NaOH miqdori aniqlanadi.

I _Na2SO3 = I _NaOH = 1,32 /100,

bu yerda: K – karbonat sovunlanish darajasi (70-80 %)
1,32– NaOH dan Na₂SO₃ ga o‘tish koeffitsienti.


ya’ni 1 kg NaOH o‘rniga 1,32 kg Na₂SO₃ ishlatish kerak bo‘ladi.

106 – Na₂SO₃ ning molekulyar og‘irligi

40 – NaOHning molekulyar og‘irligi

92. 
    - kaustik sodadagi NaOH miqdori
    

95 – Na₂SO₃ dagi soda miqdori
2 – Na₂SO₃ da natriy atomi soni
Sovunlashga ketgan NaOH miqdori:
I _NaOH = I _NaOH (100-k)/100
Shuningdek tayyor sovunda qoladigan erkin ishqorni ham xisobga olish kerak. Odatda tayyor sovunda (0,2-0,3 %) ishqor bo‘ladi.