Oziq-ovqat texnologiyalari

F_sh = 0,62 ³ V
Bunda, V- urug’ning hajmi.
Aynan bir moyli urug’ning o’lchami qancha katta bo’lsa (yirik bo’lsa), shunchalik uning texnologik sifati yaxshi bo’ladi. Urug’lar bir-biridan hajmi bilan farq qilsa, urug’lar yig’indisi boshqa urug’lardan tabiiy va absolyut og’irligi bilan, sochiluvchanligi va shunga o’xshash fizik ko’rsatkichlar bilan farq qiladi. Bir dona urug’ning o’lchamlari uning og’irligi bilan uzviy bog’lik. Shuning uchun urug’larning og’irligini o’lchash uchun «absolyut og’irlik» tushunchasi kiritilgin. Bu 1000 dona urug’ning 0 % namlikdagi yoki absolyut quruq holatidagi og’irligi. Buni aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:
A = a (100 – b_c ) / 100 / g /
Bu yerda: a – ma’lum namlikga ega bo’lgan 1000 ta urug’ning og’irligi (g ).
b_c – shu urug’larning namligi, ( % )
Absolyut og’irligiga ko’ra urug’lar og’ir, o’rtacha va engil urug’larga bo’linadi. Masalan, og’ir urug’lar: soya – 1000…1200 g., chigit – 110…165 g., kungaboqar – 45…100 g; o’rtacha urug’lar: maxsar – 20…50 g, zig’ir 3…15 g; yengil urug’lar: raps 1,9…5,5 g va kunjut 2…5 g.
Undan tashqari urug’larning «tabiiy og’irlik» ko’rsatkichi bor. Bu kattalik bir hajm sochilib solingan, absolyut quruq urug’larning og’irligiga tengdir. Bu kattalikni aniqlaydigan maxsus tarozi bo’lib, uning bir hajm (bir litr) urug’ massasini to’plashga moslashgan bunkeri va tsilindri bor. Yig’ilgan urug’ massasi tarozida o’lchanadi.
Har bir urug’ yana «nisbiy zichlik» ko’rsatkichi bilan xarakterlanadi. Bu ko’rsatkich urug’ning kimyoviy tarkibi, namligi va to’qimalarining zichligiga bog’liqdir. To’qimalar g’ovak bo’lsa, ularda havo ko’p bo’ladi (masalan, kungaboqar urug’i umumiy hajmining 20…35 %ni havo tashkil qiladi). Moyli urug’lar bu ko’rsatkichi bo’yicha ikki guruhga bo’linadilar: nisbiy zichligi birdan kichik bo’lganlar (kungaboqar 0,65…0,84) va nisbiy zichligi birdan katta bo’lganlar (soya 1,15…1,35; zigir 1,16).
Urug’larning fizik xossalari bo’lgan absolyut og’irligi, nisbiy zichligi va geometrik shakli ularning kimyoviy tarkibi bilan bog’liqdir. Urug’larning absolyut og’irligi va nisbiy zichligi ularning moyliligi bilan to’g’ri proportsional. Urug’larning aerodinamik xossalari ularning absolyut og’irligi, geometrik shakli, zichligiga bog’liq bo’lib, ular quritish, tozalash, pnevmouzatish vaqtida hisobga olinishi kerak.